Een tekort aan vaccins, maar toch worden ze soms weggegooid

Vandaag wordt de aangepaste vaccinatiestrategie van het ministerie van Volksgezondheid bekendgemaakt. Door leveringsproblemen loopt het oude schema vertraging op. Maar ondertussen duiken er op sociale media berichten op dat er bij instellingen vaccins over zijn, of zelfs zijn weggegooid. Hoe zit dat?

Verpleeghuizen en instellingen voor gehandicaptenzorg vaccineren hun bewoners op de locaties zelf. Ze bestellen de coronavaccins bij het RIVM. Maar ook al bestel je heel precies, soms zijn er op de dag van inenting toch minder vaccins nodig. Omdat voor sommige bewoners nog geen toestemming is gegeven of omdat er een aantal bewoners in quarantaine zit, vanwege een uitbraak.

Ook gingen veel instellingen er bij het bestellen van uit dat er vijf doses uit een ampul konden worden gehaald, later bleken dat er zes te zijn. "Wij adviseren verpleeghuizen om daar zo praktisch mogelijk mee om te gaan", zegt een woordvoerder van het RIVM. "Vaccineer dan bijvoorbeeld ook medewerkers die eigenlijk nog niet aan de beurt zijn."

Mantelzorgers niet

De broer van Kees Nobel zit in een verpleeghuis in Rotterdam. "Toen ik hoorde dat daar vaccins over waren heb ik me meteen gemeld", vertelt hij. "Maar als mantelzorger kon ik geen vaccin krijgen. Alleen bewoners, medewerkers en vrijwilligers."

De locatiemanager wees Nobel erop dat de regels het nu eenmaal niet toelieten. "Ze zouden het administratief niet kunnen verwerken en ik zou geen bewijs van vaccinatie krijgen" vertelt hij. "Toen ik van de vestigingsmanager hoorde dat er niets anders opzat dan het vaccin dat over was weg te gooien werd ik woedend." Hij zette zijn verhaal op Facebook en al snel werd zijn verhaal verder gedeeld.

Ook dit bericht van Wanda Glebbeek is veel gedeeld. Het zou volgens haar gaan om tientallen doses vaccin die zijn weggegooid. Ze wil niet zeggen om welke instelling het gaat, dus de NOS heeft het bericht niet kunnen verifiëren:

Volgens woordvoerder Carla Boeren van Humanitas, de stichting waar het verpleeghuis van Nobels broer onder valt, ligt het wat ingewikkelder. "Omdat we meer vaccin uit de flesjes konden halen dan vooraf gedacht konden we meer mensen vaccineren dan alleen de bewoners", legt ze uit. "Daarvoor hebben we een wachtlijst gemaakt. Volgens de richtlijn van het RIVM mogen daar alleen mensen op staan die verbonden zijn aan onze organisatie."

Op de lijst kwamen zorgmedewerkers, huishoudelijke ondersteuning, thuiszorgmedewerkers en vrijwilligers te staan. "Mantelzorgers komen volgens deze richtlijn helaas niet in aanmerking."

Dinsdag 26 januari kreeg het verpleeghuis de vaccins binnen en binnen vier dagen waren alle bewoners en iedereen op de wachtlijst gevaccineerd. "Wat overbleef was daarna niet meer houdbaar."

Een woordvoerder van het RIVM zegt in een reactie dat als instellingen een hele wachtlijst kunnen inenten, ze gewoonweg teveel vaccin hebben besteld. "Maar als je het eenmaal in huis hebt, mogen ook mantelzorgers gevaccineerd worden. Alles om te voorkomen dat je vaccins moet weggooien. Zolang al het zorgpersoneel maar eerst aan de beurt komt. "

Te veel bestellen noodzakelijk

Volgens de Twentse zorggroep Carintreggeland ontkomen vooral instellingen met meerdere locaties er niet aan om meer te bestellen dan nodig is, omdat de vaccins per zes in een ampul zitten. "Als er bijvoorbeeld 21 bewoners op een locatie zijn, dan moet je er toch 24 bestellen", aldus een woordvoerder. De zorggroep, die 22 verpleeghuizen heeft, bestelde daarom 1014 vaccins voor 953 cliënten. Daar bleven nog extra van over door ziekte en overlijden.

Uiteindelijk zijn 129 medewerkers ingeënt met de vaccins die overbleven. "Het gaat om medewerkers die op de wachtlijst van de GGD stonden om gevaccineerd te worden na de oproep begin januari", zegt de woordvoerder. Alle bestelde vaccins zijn hiermee gebruikt.

GGD's

Het personeel van verpleeghuizen wordt gevaccineerd op GGD-locaties. Daar kunnen ook thuiswonende 85-plussers terecht nadat ze een uitnodiging hebben ontvangen. Vrijwel iedereen die een afspraak heeft, komt ook opdagen. "Slechts 0,25 procent van alle afspraken komt te vervallen", zegt een woordvoerder van koepelorganisatie GGD GHOR.

Gemiddeld zijn er zo'n vijf vaccins per locatie over aan het einde van de dag. Die worden toegediend aan de mensen die de prikken zetten. Alleen vanuit GGD Amsterdam zijn verhalen bekend van gaten in het vaccinatierooster die moesten worden opgevuld. Zo konden vijf 80-ers een afspraak maken omdat er plek over was en is een GGD-medewerker aan het eind van de dag gaan rondbellen op zoek naar 85-plussers die de overgebleven vaccins toegediend konden krijgen.

Vijf procent verspilling

Helemaal niets verspillen lukt nooit. Het RIVM houdt er rekening mee dat vijf procent verloren gaat. Bijvoorbeeld als luchtbellen uit de spuit moeten worden gehaald en daardoor een paar druppels gemorst worden. "Tien procent is een gangbare norm voor het spuiten van vaccins", zegt de woordvoerder. "Maar we hebben dat bijgesteld omdat de coronavaccins heel secuur geprikt worden."

Ook zal er af en toe een restje over blijven. Maar vaccins weggooien is nadrukkelijk niet de bedoeling. "Dat staat de richtlijn echt niet toe. Wij roepen artsen op om het gezond verstand te gebruiken en alles op te prikken." Mochten er toch vaccins overblijven, dan moeten de instellingen "direct bellen", zegt het RIVM. Dan worden ze opgehaald en herverdeeld.