Contract AstraZeneca-EU openbaar: vooral beloften over 'uiterste best doen'
Het contract tussen farmaceut AstraZeneca en de Europese Commissie is openbaar gemaakt. Daaruit blijkt dat AstraZeneca vooral beloofde zijn uiterste best te doen om vaccins te leveren, maar harde garanties lijken niet gegeven. Het is wel zo dat delen van het contract onleesbaar zijn gemaakt, waardoor het moeilijk is om harde conclusies te trekken.
De Europese Commissie en AstraZeneca ruziën al de hele week over het aantal vaccins dat het Brits-Zweedse bedrijf in het eerste kwartaal gaat leveren. Volgens bronnen bij de Commissie waren er aanvankelijk 120 miljoen beloofd, maar de farmaceut kondigde vorige week aan dat het er maar 30 miljoen worden.
In het contract zijn die leveringsschema's niet te zien. Wel staat er vijftien keer in het contract dat AstraZeneca zijn uiterste best moet doen ("best reasonable efforts") om genoeg vaccins te leveren.
Genoeg Britse vaccins
De vraag is of die formulering juridisch voldoende is om AstraZeneca te dwingen om vaccins te leveren. Het bedrijf zal zeggen dat het zijn uiterste best heeft gedaan. De EU brengt daartegen in dat Groot-Brittannië wel genoeg vaccins krijgt en de EU niet. Kennelijk betekent "je best doen" in beide gevallen wat anders.
Het probleem is dat alles gebouwd lijkt te zijn op de belofte om je uiterste best te doen.
Een deel van de strijd gaat over vaccins die uit de Britse productielocaties komen. AstraZeneca zegt dat die in eerste instantie bestemd zijn voor de Britse markt, terwijl volgens de Europese Commissie die locaties net zo goed moeten produceren voor de EU.
Voorrang voor de Britten
Het contract lijkt de Commissie gelijk te geven. Er wordt gesproken over vier productielocaties binnen Europa, inclusief Groot-Brittannië. Het is alleen onbekend wat er in het Britse contract staat. Die verbintenis is niet openbaar, maar de Britten zouden hebben bedongen dat zij voorrang hebben boven andere partijen. Zoiets staat niet in de leesbare delen van het EU-contract.
Maar de EU heeft wel een andere clausule opgenomen die bescherming zou moeten bieden. AstraZeneca tekent er in het contract voor dat het geen andere verplichtingen heeft die de vaccinleveringen aan de EU in de weg staan. Dat het bedrijf nu zegt dat de Britten eerder tekenden en daardoor voorrang krijgen, lijkt daarmee in tegenspraak.
"Het probleem is dat alles gebouwd lijkt te zijn op de belofte om je uiterste best te doen", zegt Europarlementariër Mohammed Chahim van de PvdA. "Maar hoe interpreteer je dat? Ik denk wel: we leven in een pandemie, dan moet je niet wachten tot het laatste moment om de Europese Unie over deze productieproblemen te informeren."
Europarlementariër Esther de Lange (CDA): "Er staat wel duidelijk in het contract dat AstraZeneca het moet melden als er iets misgaat. Dat hebben ze in december wel gedaan, maar dat was in de verste verte niet een waarschuwing voor de problemen die vorige week werden gemeld. Aan die verplichting lijken ze in ieder geval niet te hebben voldaan." De Lange zegt er wel bij dat juristen van het Europees Parlement het contract nu bestuderen en dat er pas na die bestudering meer over te zeggen is.
Niet naar de rechter
Wie juridisch gelijk heeft, is weliswaar interessant, maar heeft op dit moment niet veel gevolgen. De Europese Commissie wil een gang naar de rechter hoe dan ook vermijden. Een juridisch steekspel levert misschien schadevergoedingen op, maar daar zit niemand op te wachten. De Commissie hoopt door te blijven overleggen de oorspronkelijk beloofde vaccins binnen te halen.
Uit het openbaar gemaakte contract blijkt ook dat AstraZeneca aansprakelijk is als mensen schadevergoedingen eisen na onverwachte bijwerkingen, maar uiteindelijk zullen de landen die eventuele schadevergoedingen betalen. Zo'n passage was ook al opgenomen in het enige andere openbare contract, met het bedrijf Curevac.
