Wuhan ging jaar geleden op slot, zo keek de wereld toen naar corona

Dit weekend een jaar geleden ging de Chinese stad Wuhan volledig in lockdown, vanwege de uitbraak van een toen nog onbekend virus. Miljoenen mensen konden vanaf 23 januari 2020 hun huis niet meer uit. Ruim een jaar later heeft het coronavirus bijna de hele wereld in z'n greep.

Hoe keek de rest van de wereld in die bewuste januaridagen naar het virus? Een terugblik.

'Ik wist dat het niet bij één besmetting bleef'

De Italiaanse Francesca Pannuti woont in Milaan en organiseert fietstochten. "Vorig jaar januari werd hier het Chinees nieuwjaar geannuleerd uit respect voor de situatie in Wuhan. Toen begon het voor mij", vertelt Pannuti aan de telefoon. "Eind februari las ik het nieuws over de eerste besmetting in Italië. Ik herinner mij dat ik achter de computer zat en tegen m'n partner zei: 'het is menens'. Hij stelde mij gerust door te zeggen dat het maar één besmetting was, maar ik wist dat het daar niet bij bleef."

Italië werd in het voorjaar uiteindelijk een van de zwaarst getroffen landen van Europa. Pannuti kon tot juni niet werken, daarna langzamerhand wel weer. "Zo'n lockdown was wat mij betreft de enige mogelijkheid om het virus te bestrijden. De zorg kon het niet aan. Er waren geen plekken meer in het ziekenhuis, mensen gingen thuis dood."

Over wat Pannuti het meest mist, hoeft ze niet lang na te denken. "Het sociale leven. Milaan is een stad waar veel te beleven is. Mensen gaan naar buiten voor een aperitief, er zijn tentoonstellingen, veel restaurants en bars. Voor mij is nu het belangrijkste dat m'n kinderen naar school kunnen. Ze zijn klein en het is een belangrijke periode in hun leven."

'We zijn een eilandstaat, hadden daarom een gevoel van controle. Onterecht'

Januari 2020 was het volgens Amar Singh in Australië - net als in veel andere landen - nog gewoon business as usual. "We hadden wel gehoord over het virus in China, maar dat het ons zo zou raken, had ik niet verwacht." Dat Australië een eilandstaat is speelde ook mee in die gedachtegang. "We zitten ver weg van iedereen, hadden daardoor het gevoel van controle. Onterecht."

Toch ontkwam ook Australië niet aan het virus. "Het was eind maart dat we hier in lockdown gingen", zegt Singh. Tijdens een rit om hulpgoederen van Sydney naar Melbourne te brengen drong de impact van corona pas echt tot hem door. "Op een afstand van zo'n 800 kilometer kwamen we twintig vrachtwagens tegen, in normale tijden zagen we er duizenden. We waren echt in shock."

"We zitten op dit moment in de derde lockdown", vertelt Singh, die als hulpverlener werkt. "Aan de hulpvraag voldoen wordt steeds lastiger." Waar het eerst vooral senioren en kwetsbaren waren die bij zijn organisatie aanklopten, ziet hij nu een verscheidenheid aan mensen. "Veel mensen zitten in de problemen nu. Het lijkt een soort domino-effect. Mensen die voorheen nog anderen hielpen met hun spaargeld, zijn daar nu ook doorheen en moeten dus nu zelf ook aankloppen voor hulp."

'Fantastisch dat er vaccins zijn gevonden. Nu nog een eerlijke verdeling'

De Zuid-Afrikaanse Linda-Gail Bekker zat in januari 2020 met haar team middenin een onderzoek naar hiv en tuberculose. "Totdat we in maart opeens de eerste coronagevallen in ons land bevestigd kregen." De Zuid-Afrikaanse regering riep de noodtoestand uit en het land ging in lockdown. "Ons onderzoek werd daardoor van de een op de andere dag stopgezet."

Bekker en haar collega's kregen snel toestemming om door te werken én hun onderzoeksveld werd in een klap uitgebreid. "Door ons onderzoek naar hiv en tuberculose hadden we ervaring met het werken met patiënten met infecties en virussen. Dus mijn team trok al snel met mobiele klinieken de townships in om coronagevallen op te sporen."

In november, aan het begin van de zomer, begon in Zuid-Afrika de tweede golf. "Er dook een nieuwe mutatie op - de Zuid-Afrikaanse. In Kaapstad telden we toen twee keer zoveel gevallen als tijdens de eerste golf."

Al maanden werkt haar team mee aan testfases van mogelijke vaccins. Maar nog altijd hebben ze - in tegenstelling tot veel andere landen - nog geen vaccin tot hun beschikking. "Begrijp me niet verkeerd, ik vind het fantastisch dat er vaccins zijn gevonden die werken. Maar het is nu zaak om een eerlijke verdeling te krijgen, ons zorgpersoneel is ook uitgeput. Niet alleen in de rijke landen, maar in alle uithoeken van de wereld moeten vaccins beschikbaar komen. Tot die tijd zal ik niet rusten."

'1600 man personeel laten gaan op één dag was verschrikkelijk'

Ype von Hengst trok 31 jaar geleden van Friesland naar de Verenigde Staten om daar een restaurantketen op te zetten. "We wilden in 2020 met pensioen en waren de eerste maanden van het jaar bezig de verkoop af te ronden", vertelt Ype tijdens zijn ochtendkoffie. "Maar zo'n twee, drie weken later zakte alles in elkaar."

15 maart moesten ze al hun restaurants sluiten. "We dachten eerst dat het een paar werken zou duren, nooit gedacht dat we maandenlang dicht zouden moeten." Ook zal hij nooit de dag vergeten dat hij 1600 man personeel moest laten gaan. "Het was verschrikkelijk, we konden ze niet eens allemaal persoonlijk het nieuws vertellen."

Inmiddels mogen de restaurants weer voor 25 procent gevuld zijn en is de afhaal- en bezorgservice enorm gegroeid. "We zijn creatiever geworden, bijvoorbeeld door tenten op de parkeerplaatsen te zetten. Alles om te laten zien dat we open zijn."

Het werd dus keihard werken, in plaats van met pensioen gaan. "Die overname kan nog wel drie jaar duren. Maar dat is niet erg, als we maar openblijven." De nieuwe president Biden en de komst van vaccins geven Ype goede hoop. "Misschien mag er straks weer wat meer en wordt het weer drukker. Dan kunnen we hopelijk in mei, juni alle 1600 mensen weer terug aan het werk hebben."

"We hebben hier geweldige wetenschappers, maar onze adviezen slaan ze in de wind"

Mônica Levi heeft al heel wat spuiten gezet in haar leven. Ze werkt in een vaccinatiekliniek en is als lid van de directie van de Braziliaanse Vaccinatie vereniging SBim verantwoordelijk voor het opstellen van landelijke vaccinatieprogramma's. Brazilië had een goede naam op het gebied van inentingscampagnes, zegt ze, maar ze vreest dat daar steeds minder van over blijft. "We doen het heel slecht tijdens deze pandemie."

Levi herinnert zich het eerste bevestigde geval in haar land. "Dat was in januari, iemand die in Italië was geweest. Die man gaf een feestje en zo begon de pandemie in ons land".

Een jaar later is de vaccinatiedeskundige bitter. "We hebben hier geweldige wetenschappers, er is zoveel kennis in huis. Maar alle adviezen die we aandragen worden in de wind geslagen." Levi probeert zich in te houden, ze noemt geen namen. Maar het is duidelijk waar de verantwoordelijkheid volgens haar ligt. "Er is een gebrek aan coördinatie. We hebben geen centrale, door de federale regering aangestuurde aanpak in dit land."

Sinds een week wordt er ook in Brazilië gevaccineerd. Maar de inentingscampagne verloopt allesbehalve vlekkeloos. "Het is een chaos", klaagt Levi. Er zijn voorlopig nog te weinig vaccins beschikbaar. Bovendien is het wantrouwen bij veel Brazilianen groot.

In haar praktijk krijgt Mônica Levi vrijwel dagelijks vragen over de corona-vaccins. Mensen zijn achterdochtig en onzeker omdat ze op sociale media allerlei geruchten hebben gelezen over de vaccins. "Het is zo frustrerend", zegt ze. "We zijn nog heel ver verwijderd van massale vaccinatie.

In deze video zie je een terugblik op de eerste twee maanden van de wereldwijde uitbraak: