Museveni herkozen in Uganda, tegenstander Wine claimt fraude

• Youssef Zerrouk

Yoweri Museveni heeft de verkiezingen om het presidentschap van Uganda opnieuw gewonnen. De 76-jarige president behaalde 58 procent van de stemmen, meldt het kiescollege. Zijn voornaamste tegenstander, de populaire zanger Bobi Wine, bleef steken op 34 procent. Iets meer dan de helft van de 17 miljoen kiesgerechtigden maakte de gang naar de stembussen.

Wine beschuldigt Museveni, die al sinds 1986 aan de macht is, van verkiezingsfraude. Hij noemt het "de meest frauduleuze verkiezingen van Uganda ooit" en heeft burgers opgeroepen de uitkomst te verwerpen. De kiescommissie zei gisteren dat hij met bewijzen voor fraude moet komen.

Wine (38) gold als een sterke tegenstander voor de president. Hij heeft een grote aanhang onder voornamelijk jonge mensen uit de steden. In die gebieden is de frustratie over werkloosheid en corruptie hoog. "Omdat hij zelf uit een arme wijk uit de hoofdstad Kampala komt, konden veel jongeren zich in hem verplaatsen", zegt correspondent Elles van Gelder. "Ze noemen hem de getto-president."

Van Gelder plaatst wel een kanttekening bij Wines aanpak van de verkiezingen. "Zijn programma was niet heel concreet. Hij was vooral oppositie aan het voeren."

Internet ligt al dagen plat

Ruim 17 miljoen mensen konden donderdag stemmen op een nieuwe president. De verkiezingscampagnes werden ontsierd door geweld. Ook werden in Kampala tientallen mensen opgepakt die het verloop van de verkiezingen in de gaten wilden houden.

Vlak voor de verkiezingen werd het internetverkeer platgelegd. In eerste instantie werd alleen Facebook uit de lucht gehaald, later werd alles geblokkeerd..

"Terwijl dit meer dan ooit verkiezingen waren waarin sociale media belangrijk waren", zegt Van Gelder. "Het was voor Wine belangrijk om op die manier de jeugd achter zich te krijgen. Mede door de blokkade is het vermoeden van fraude ontstaan." Ook journalisten hadden moeite om verhalen naar buiten te brengen.

Niet transparant

Van Gelder wil daarmee niet direct zeggen dat Museveni niet gewonnen heeft. "Het is duidelijk dat het niet transparant is verlopen, maar hij heeft wel een enorme aanhang, met name op het platteland." Onder Museveni is de economie ook fors gegroeid. "En mensen willen stabiliteit. Met Museveni weten ze waar ze aan toe zijn."

De VS wilde waarnemers sturen, maar de meeste van hen kregen van Uganda geen visum. Datzelfde geldt voor veel buitenlandse journalisten. "Het verkiezingsproces is fundamenteel gebrekkig", twitterde de Amerikaanse diplomaat voor Afrika, Tibor Nagy. Hij riep op om de internetverbinding in het land per direct te herstellen en dat de "reactie van de VS afhangt van wat Uganda nu doet".

Wine claimde de verkiezingswinst gisteren. Hij beweert een video te bezitten met bewijs van fraude en zegt "alle legale opties te gebruiken" om de uitslag aan te vechten, inclusief vreedzame protesten.

Hij twitterde gisteren ook dat het leger zijn huis was binnengevallen en dat hij in "serieus gevaar" verkeert. Een woordvoerder van het leger weerspreekt dat. Wine werd eerder al verschillende keren samen met zijn campagneteam opgepakt.

Volgens journalist Arne Doornebal, die ter plaatse is, zit Wine nu in huisarrest. Doornebal stond voor het huis van Wine, maar ging weg omdat er vrijwel niets te zien was vanaf de straat. "We weten niet wat er binnen gebeurt", zegt hij. "Zeer waarschijnlijk is zijn telefoon van hem afgenomen; hij heeft namelijk al bijna 24 uur niet getwitterd."

Doornebal denkt dat door Wine uit het zicht te houden en van internet te weren, er weinig mensen de straat op zullen gaan om te protesteren. "Vanuit het perspectief van de overheid is het een effectief middel."

'In het begin geen slechte leider'

De journalist, die een boek schreef over Museveni, zegt dat de president in het begin geen slechte leider was. Hij kwam op als vrijheidsstrijder en joeg dictators weg. Rond 2000 kwam het kantelpunt, zegt de journalist.

Om aan de macht te blijven veranderde Museveni al eens de wet om op latere leeftijd te kunnen meedoen aan presidentsverkiezingen. En nu wordt hij beschuldigd van fraude. "Het is interessant om te zien wat westerse landen van deze uitslag vinden. Vinden ze dit oké of zetten ze hun vraagtekens erbij", aldus Doornebal.

De grote vraag is verder wat er nu gaat gebeuren op straat. Doornebal denkt dat het vooralsnog zal meevallen met geweld, mede omdat er extreem veel militairen op de been zijn.

Bekijk ook dit portret van Bobi Wine uit 2019: