Gemeenten in Noord-Nederland willen meebeslissen over gaswinning

Gemeenten in grote delen van Drenthe, Friesland en in de kop van Overijssel slaan de handen ineen en willen in de toekomst zelf kunnen bepalen of er ruimte is voor extra gasvelden. Ze hopen door samen te werken de landelijke politiek zover te krijgen dat de Mijnbouwwet op dit punt wordt aangepast, blijkt uit een gezamenlijk onderzoek van RTV Drenthe, RTV Oost en Omrop Fryslân.

De drie omroepen spraken tal van lokale en provinciale bestuurders en ontdekten dat de frustratie over "mijnbouw onder je eigen voeten zonder er enige grip op te hebben" enorm is toegenomen bij lokale overheden en bewoners.

Zo proberen veel gemeenten al jaren invloed te krijgen op de gas- en zoutwinning of het in de bodem stoppen van afvalwater van mijnbouw. Maar tot nu toe zonder succes. Ook worden gemeenten niet benaderd om mee te praten: niet over de plannen, maar ook niet als er schade is. Het enige wat ze mogen doen is vrijblijvend adviseren, blijkt uit het onderzoek van de regionale omroepen.

Veel gemeenten willen geen nieuwe gasvelden. Volgens wethouder Hanneke Zonderland van Weststellingwerf is het beleid in haar gemeente de afgelopen jaren 180 graden gedraaid. "Van gaswinning moet kunnen, naar wij willen geen nieuwe gaswinningen erbij."

Decennialang wordt er al gas en zout gewonnen uit kleine velden in de kop van Overijssel, Friesland en Drenthe. Inwoners en gemeenten willen al jaren meer invloed op de besluitvorming en de vergunningverlening. Om dat te bereiken zijn er al tientallen juridische procedures geweest, vaak tot aan de Raad van State toe. Geen van die zaken werd gewonnen.

Steeds meer gemeenten trekken zich nu terug, omdat deze procedures te veel geld en tijd kosten en nooit iets opleveren. Door samen op te trekken hopen ze op een wijziging van de Mijnbouwwet.

Ook wethouder Klaas Smidt van Westerveld merkte dat procederen tot aan de Raad van State geen zin heeft: "De Mijnbouwwet is zo sterk dat we elke keer met niks thuiskomen. We hebben een adviespositie, maar ze doen alsof ze doof zijn."

Smidt vermoedt dat toen de Mijnbouwwet werd opgesteld de mijnbouwbedrijven hebben afgedwongen dat ze niet te veel tegenwerking zouden krijgen. Toen niet en nu niet. "Als je als eenvoudige inwoner tegenover zulke grote partijen zit, dan is maar de vraag naar wie de balans doorslaat", vult wethouder Tiny Bijl van Steenwijkerland aan.

Rechtsongelijkheid

Er is nog een kwestie die veel gemeenten hoog zit: het onderscheid dat gemaakt wordt tussen twee schaderegelingen. Een voor het grote gasveld in Groningen en een voor alle andere mijnbouw.

In de regeling voor het gasveld in Groningen moet de NAM bewijzen dat de schade door aardbevingen niet door hen komt. De andere regeling, voor de rest van het land, kent deze omgekeerde bewijslast niet.

Wethouder Tiny Bijl van Steenwijkerland: "Dat is het verplaatsen van het vraagstuk. Als je kijkt hoe moeizaam het in Groningen gaat (schade afhandelen en sluiten, red.), dan breng je dat naar meer gebieden. Dus los het op aan de voorkant, niet achteraf."

Samen verder

Wethouder Klaas Smidt van Westerveld wil dat gemeenten zich gaan verenigingen in hun strijd tegen het ministerie van Economische Zaken en het Staatstoezicht op de Mijnen. Zijn collega's Tiny Bijl uit Steenwijkerland en Hanneke Zonderland uit Weststellingwerf sluiten zich alvast graag aan.

Ook burgemeester Marcel Thijsen van Tynaarlo is heel stellig. Als Den Haag zijn houding niet verandert, is hij ervan overtuigd dat op een gegeven moment de publieke opinie over gaswinning zo sterk verandert dat er voor het ministerie nog maar één mogelijkheid overblijft: alle mijnbouw sluiten.