Meeste gemeenten verwachten begrotingstekort: 'Situatie onhoudbaar'

Acht op de tien gemeenten verwachten een begrotingstekort over 2021. Dat zegt accountants- en advieskantoor BDO op basis van een analyse van de jaarrekeningen van alle 355 gemeenten over 2019, en de begrotingen voor 2021.

"Vorig jaar hebben we er al voor gewaarschuwd", zegt Rob Bouman voorzitter van de branchegroep Overheid van BDO. "Dit is een financiële veenbrand. De situatie is onhoudbaar."

Het totale tekort bij gemeenten wordt voorspeld op 1,3 miljard euro. Er zijn wel grote verschillen tussen regio's. Bij gemeenten in Flevoland gaat het relatief goed. Gemeenten in Zeeland hebben het het moeilijkst.

Jeugdzorg en dagbesteding

De belangrijkste oorzaak voor deze achteruitgang zijn de oplopende uitgaven in het sociaal domein, zoals uitkeringen, jeugdzorg en dagbesteding, zegt BDO. Bijna 40 procent van de uitgaven van gemeenten gaat daarnaartoe.

Volgens Bouman zijn de concrete gevolgen van deze tekorten dat de voorzieningen in het sociaal domein verschralen. "Demente ouderen kunnen bijvoorbeeld een beroep doen op de Wet maatschappelijke ondersteuning, voor dagbesteding. Als de financiën krap zijn, kan een gemeente zeggen: ga er niet drie dagen, maar bijvoorbeeld maar één dag naartoe."

Corona

In 2018 kampte de meerderheid van de gemeenten al met tekorten, zo'n 58 procent. Dat is in 2019 opgelopen tot 65 procent. De jaarrekeningen van 2020, het coronajaar, zijn nog niet klaar en zitten dus ook niet in dit onderzoek. Volgens BDO komt de coronacrisis bovenop toch al sombere vooruitzichten.

Corona leidt namelijk tot hogere uitgaven, zoals handhaving, en lagere inkomsten. Er zijn minder bezoekers in gemeenten waardoor toeristen- en parkeerbelastingen voor een deel wegvallen. Ook zijn gemeenten verantwoordelijk voor de uitvoering van de steunmaatregel voor zelfstandigen, de TOZO.

Gemeenten krijgen ook steungeld vanuit het Rijk, maar volgens BDO is het de vraag of die steun alles vergoedt. Het kantoor wijst ook op verborgen kosten voor gemeenten, zoals extra verliezen voor culturele instellingen en een grotere druk op het sociaal domein als de crisis langer duurt.