Nieuwkoopse boeren verleasen stikstofruimte aan industrie

Hoe pak je de stikstofproblemen aan op een betaalbare manier? Een groep melkveehouders in het Groene Hart wil de uitstoot verlagen door de stallen te moderniseren en 'verhuurt' de vrijgekomen stikstofruimte om dat te kunnen betalen. Zo worden sectoren geholpen die nu niet kunnen uitbreiden en kunnen boeren innoveren met hun bedrijf.

Met de pilot willen de boeren een alternatief bieden voor de opkoopregelingen van de overheid, waarbij boeren voor honderden miljoenen worden uitgekocht. Veel boeren zijn tegen de opkoopregeling, omdat die hun voortbestaan en groei zou beperken.

"Ook door innovatie kunnen we de stikstofuitstoot van de landbouw beperken en die ruimte gebruiken voor woning- en wegenbouw of voor het bedrijfsleven", zegt Arie Verhorst van het Stikstofcollectief Zuid-Holland, waarin alle boeren uit de regio samenwerken. Volgens onderzoekers kan door innovatie tot wel 70 procent van de huidige uitstoot worden bespaard.

De boeren in Nieuwkoop willen niet alle vrijgekomen stikstofruimte verleasen, maar ook 'teruggeven' aan de natuur. In de pilot wordt zeker 30 procent daarvoor ingezet.

Natte en vaste mest scheiden

Lennart Streng is een van de deelnemende boeren. Het gezamenlijk opslaan van poep en urine veroorzaakt een chemisch proces waarbij veel ammoniak vrijkomt, maar bij de boer uit Bodegraven loopt de urine van koeien naar een kelder onder de stal en wordt de poep met een schuif verzameld. Buiten wordt de mest afgesloten opgeslagen, zodat de ammoniak niet in de buitenlucht verdwijnt.

Streng had het liefst de 'natte' en 'vaste' mestvorm ook gescheiden afgevoerd, zodat er nog minder ammoniak vrijkomt. Maar voor die innovatie heeft hij geen geld. Als de stikstofpilot een succes wordt, hoopt hij de opbrengst van zijn stikstofruimte te kunnen gebruiken voor die investering.

Een van de belangstellenden voor de stikstofruimte is de Rotterdamse Haven, waar nieuwe investeringen al anderhalf jaar stilliggen omdat er geen stikstofruimte is. "De industrie heeft al een paar slagen gemaakt, dus daar is besparing veel moeilijker te realiseren", zegt Eric van der Stans, directeur Milieu van het Havenbedrijf.

Volgens hem heeft de agrarische sector de sleutel in handen: "Maar dat ging tot nu toe moeizaam. De landbouw heeft veel innovatie beloofd, maar maakte dat vaak niet waar. Met deze pilot lijkt er nu wel een stap te worden gezet." Het zal de haven niet uit de problemen brengen, dus hij hoopt dat zulke initiatieven op meer plaatsen volgen.

Hobbels

Ook stikstofdeskundige Gerard Migchels van de Wageningen Universiteit ziet de voordelen van de pilot. "Innovatie is veel duurzamer dan uitkoop." Hij spreekt over vijf tot tien keer meer milieuwinst dankzij de nieuwe mestsystemen.

Hoewel het initiatief het ei van Columbus lijkt, zijn er nog veel hobbels te nemen. Zo houdt minister Schouten van Landbouw vooralsnog vast aan de opkoop- en stimuleringsregelingen uit de nieuwe stikstof. Migchels begrijpt dat: de overheid heeft namelijk snel stikstofruimte nodig om de woningnood aan te pakken. "Maar de kosten van innovatie liggen lager dan bij uitkoop."

Over twee weken bezoekt minister Schouten de regio. Dan hopen de initiatiefnemers dat de laatste struikelblokken uit de weg worden geruimd.