'Agrarische topvervuilers houden Nederland op slot', branche bestrijdt conclusie

Een zeer groot deel van de stikstofneerslag in natuurgebieden wordt veroorzaakt door een handvol agrarische bedrijven in en rond beschermde natuurgebieden. Een van de uitschieters is een kalkoenboer op de Veluwe. Die veroorzaakt meer stikstofneerslag in de natuur dan Nederlandse automobilisten aan stikstof besparen door niet harder te rijden dan 100 kilometer per uur.

Dat komt naar voren uit berekeningen van het Platform voor Onderzoeksjournalistiek Investico. Het gaat volgens het platform om enkele tientallen veehouderijen die "verantwoordelijk zijn voor honderden keren meer stikstofneerslag" dan woning- en wegenbouwprojecten in dezelfde regio.

Dat komt doordat deze bedrijven veel ammoniak uitstoten én binnen enkele honderden meters van beschermde natuurgebieden liggen. "In die kritieke zone bevinden zich honderden veebedrijven, waarvan er 25 uit het onderzoek behoren tot de 10 procent grootste uitstoters van ammoniak in Nederland", schrijft Investico.

Boerenorganisaties hebben kritiek op de onderzoeksmethode omdat alleen gekeken is naar boerenbedrijven en niet naar andere bedrijfstakken.

Topvervuilers

Voor het onderzoek zijn de gegevens van 19.000 veehouderijen geanalyseerd. De verschillen tussen de agrariërs zijn groot. Zo veroorzaken de uitschieters onder de veehouders tot wel 61 keer meer stikstofneerslag dan een gemiddelde veehouder.

Alleen als de agrarische topvervuilers worden gesloten kunnen natuurgebieden weer gezond worden, zeggen deskundigen tegen Investico. Maar het probleem is dat deze bedrijven zich vrijwillig moeten melden voor een uitkoopregeling.

Investico heeft een aantal van deze boeren gevraagd of ze willen deelnemen aan een vrijwillige opkoopregeling, maar die zijn dat niet van plan. Sommige boeren weten niet eens dat ze piekbelaster zijn. Provincies schrikken er voor terug om boeren te benaderen, omdat dat "een gevoel van onvrijwilligheid" kan veroorzaken. Ook het kabinet voelt niets voor een verplichting.

Woningbouw hervatten

Als de meest vervuilende bedrijven verdwijnen, kunnen duizenden woningen in aanbouw worden voltooid.

De commissie Remkes adviseerde vorig jaar om de agrarische piekbelasters te sluiten. Remkes noemde dat een van de eerste oplossingen van het stikstofprobleem.

"Investico heeft onderzoek gedaan op basis van een model, alleen weten we niet of de stikstofneerslag van deze piekbelasters ook daadwerkelijk in het gebied terechtkomt", reageert John Spithoven in het NOS Radio 1 Journaal. Hij is melkveehouder in de buurt van stikstofgevoelige natuur en tevens voorzitter van Stichting Stikstofclaim. Het bedrijf van Spithoven staat overigens niet op de lijst met topvervuilers.

"Er is een onafhankelijke commissie geweest in opdracht van het ministerie die heeft geconcludeerd dat de neerslag eerst moet worden gemeten voordat er maatregelen worden genomen. Het huidige model heeft een onzekerheid van 100 procent. Niemand weet of de piekbelasters die Investico noemt ook werkelijk stikstof deponeren in het dichtstbijzijnde natuurgebied."

LTO Nederland

Boerenorganisatie LTO Nederland stelt dat het Investico-onderzoek complexiteit mist. "Het reduceren van stikstofemissies van 'piekbelasters' kan lokaal ruimte scheppen, maar biedt geen perspectief aan bijvoorbeeld een woningbouwproject aan de andere kant van het land of provincie", schrijft LTO.

Verantwoordelijk gedeputeerde Peter Drenth (CDA) van Gelderland, een provincie met 'piekbelasters', zegt dat het onderzoek niet compleet is omdat niet alle sectoren worden gewogen. Er komt over enkele dagen een rapport uit van de Universiteit van Wageningen waarin wel meerdere bedrijfstakken onder de loep zijn genomen.