Einde boycot Qatar lijkt in zicht, welke gevolgen heeft het gehad?

• Oumaima Abalhaj

  redacteur Buitenland

3,5 jaar lang werd Qatar geïsoleerd door vier buurlanden: Saudi-Arabië, Bahrein, Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten. De officiële reden: het steenrijke emiraat zou onder meer banden hebben met terroristische groeperingen en te veel betrekkingen hebben met Iran. In werkelijkheid vinden de buurlanden dat Qatar te machtig is. De vier landen kwamen daarom met een lijst met eisen. Voldeed Qatar daar niet aan, dan werd het land geboycot.

Gisteren werd de eerste stap gemaakt naar een oplossing in het conflict. Saudi-Arabië wil de landgrens openen en de betrokken staten laten vliegtuigen uit Qatar weer toe in het luchtruim.

Vanmiddag kwamen de Arabische leiders bijeen om verder te praten over de vredesonderhandelingen - met succes. Bij aankomst in Saudi-Arabië kreeg de emir van Qatar een knuffel van de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman. Alsof er de afgelopen jaren niets is gebeurd. Maar wat heeft 3,5 jaar blokkade nou eigenlijk opgeleverd?

"Het heeft vooral heel veel geld en frustratie gekost aan beide kanten", zegt correspondent Daisy Mohr. "Vooral aan de kant van Qatar was de frustratie groot".

Qatar voelde zich in de rug gestoken, maar uit die frustratie heeft het land ook kracht geput. 'Als jullie ons niet willen, dan doen we het zelf wel', was de gedachte. Qatar importeerde eerst naar schatting 80 procent van de goederen; veel producten kwamen via de enige landsgrens die Qatar heeft uit Saudi-Arabië, dus daar viel een enorm gat. Maar Qatar is een rijk land; het kon de klappen goed opvangen. "Als je het geld hebt, kan je meteen miljoenen koeien invliegen en zelf melk produceren, je eigen appels en andere gewassen gaan verbouwen", zegt Mohr.

'Gevoel van saamhorigheid groter dan ooit'

Daisy Mohr was in Qatar toen de boycot inging. "Het was opvallend hoeveel Qatari's plotseling met allerlei innovatieve ideeën kwamen. Vliegtuigen vol koeien werden razendsnel ingevlogen om in de woestijn zelf zuivel te gaan produceren; het een na het andere creatieve plan kwam in rap tempo van de grond. Made in Qatar werd snel een begrip. Een nieuw portret van de emir verscheen overal in Doha op gebouwen en in kantoren. Het gevoel van saamhorigheid en nationalistische gevoelens onder de Qatari's was groter dan ooit tevoren."

Iran en Turkije schoten het emiraat ook meteen te hulp. "Vliegtuigen vol etenswaren en medisch materiaal gingen ernaartoe. Aanvankelijk waren er lege schappen, maar dat werd snel opgelost. Ze hebben het niet slecht gedaan. De boycot werd een wake-up call; Qatar mocht nooit meer zo afhankelijk worden van de rest. Het was fascinerend om te zien."

'Geen winnaars, alleen verliezers'

Koeweit en de Verenigde Staten hebben achter de schermen een sleutelrol gespeeld bij de huidige vredesonderhandelingen, zegt Mohr verder. "Stabiliteit in de Gulf Cooperation Council (een verbond van zes golfstaten, red.) is voor de regio heel belangrijk. Eigenlijk zijn er in dit verhaal geen winnaars, alleen maar verliezers."

Mohr benadrukt dat veel details over het akkoord van vandaag nog onduidelijk zijn. "De eerste stappen zijn gezet. Maar de komende tijd zullen we moeten zien of er ook voorwaarden zijn en wat die inhouden. En hoe de Verenigde Arabische Emiraten erin staan." Dat land deed niet mee aan de gesprekken.

De toenadering met de buurlanden is een begin, maar ze zijn er dus nog lang niet. Het openen van het luchtruim voor Qatar is in ieder geval belangrijk, zegt Mohr. "Qatar Airways is een grote luchtvaartmaatschappij. Ze vliegen over de hele wereld, maar door de boycot moesten ze allerlei omwegen maken om op bestemmingen te komen".

De boycot heeft er ook voor gezorgd dat families uit elkaar werden gerukt. Mensen die over de grens woonden in Saudi-Arabië, konden plots niet meer naar familie in Qatar en andersom. "De situatie was voor niemand ideaal. Het gaat wel even duren voordat de relatie tussen de landen echt is hersteld. Het vertrouwen is weg, er was de laatste jaren veel haat over en weer en er was een media-oorlog gaande. Het gaat zeker tijd kosten om dat allemaal te vergeten."