We douchen later: hoe uit data blijkt dat ons leven is veranderd door corona

• Karen Eshuis en Joost Schellevis

  redacteuren online en binnenland

's Ochtends een uurtje later onder de douche en we verbruiken meer internetdata voor online vergaderingen. En het nieuws? Dat checken we niet meer op specifieke momenten, maar de hele dag door.

Een ding is zeker als je kijkt naar grafieken over waterverbruik, dataverbruik, nieuwsconsumptie, mobiliteit en energie in 2020: ons dagelijks leven is echt veranderd door corona.

Waterverbruik: geen urinoir, dus meer waterverbruik

Misschien herken je het wel: dat je iets langer in bed kan blijven liggen omdat je thuiswerkt. De tijd die we voorheen aan reistijd besteedden, brengen we nu door in bed. Dat is terug te zien in data van waterbedrijf Vitens. "We zijn in coronatijd 's ochtends later gaan douchen", verklaart Cornelis Vlot van het waterbedrijf.

In 2020 was de afgifte van drinkwater door Vitens groter dan ooit: er werd 15 miljard liter meer verbruikt in 2020 dan in 2019. Dat komt doordat het opnieuw een extreem droog jaar was, doordat we minder naar het buitenland reisden, en door het thuiswerken. "We verbruiken thuis meer water dan op kantoor. Deels komt dat doordat mannen thuis een toilet gebruiken, in plaats van het urinoir op kantoor. Een toilet verbruikt meer water dan een urinoir."

Wat ook opvalt, is de enorme dip in waterverbruik tijdens een corona-persconferentie of een toespraak van de koning. Vlot: "Dat zie je ook bij grote voetbalwedstrijden. Het toilet wordt dan niet gebruikt en dus zie je een enorme dip in het waterverbruik."

We gaan later douchen en tijdens de persconferenties is een duidelijke dip in het waterverbruik waarneembaar:

Nieuwsconsumptie: de persconferentie-piek

We douchen niet alleen later, we checken 's ochtends ook iets later het nieuws, blijkt uit data van de NOS over online bezoeken. "Corona heeft onze nieuwsconsumptie compleet in de war geschopt. Er was altijd al sprake van een nieuwspiek in de ochtend, maar die piek ligt nu later", verklaart Kevin Cheung, onderzoeker bij de NOS.

In 2019 navigeerden veel mensen, omdat ze rond kantooruren werkten, echt op vaste momenten naar de NOS-site en app. "Je zag een piek in de ochtend, eentje rond de middag en dan weer eentje in de avond", zegt Cheung. "Het beeld in de middag is anders: het is nu een grote golf van nieuwsconsumptie. Dat betekent dat mensen het nieuws steeds meer tussendoor checken."

Wat ook opvalt, is de enorme nieuwshonger naar coronanieuws. Het aantal bezoeken in 2020 was elke dag hoger dan in 2019. En zeker op dinsdag: "Het gemiddeld aantal bezoekers op dinsdag ligt een stuk hoger, vanwege de corona-persconferentie."

We checken het nieuws in 2020 wat later op de dag dan in 2019:

Dataverbruik: online vergaderen

Het is een bijzondere cyclus: op het hele uur worden er meer internetdata verbruikt en gedurende het uur neemt dit geleidelijk aan af. Volgens KPN is dit overduidelijk het gevolg van online vergaderen. Via Teams, Zoom of Google Meet weten veel collega's elkaar te vinden. "Sinds de zomer is dit soort verkeer met ongeveer 25 procent gestegen: het toont aan dat dit soort diensten steeds meer gemeengoed zijn geworden en Nederland steeds verder digitaliseert", verklaart een woordvoerder.

Bovendien is het tijdens kantooruren een stuk drukker op het netwerk, zegt KPN. "In de eerste coronagolf (maart/april) zagen we een vrij plotselinge toename van 25 procent op het netwerk. Sindsdien is het er structureel drukker."

En ook 's avonds verbruiken we meer data, doordat we meer tv kijken en video's streamen. "Omdat winkels en sportscholen dicht zijn."

Het uitgaande dataverkeer van KPN:

Mobiliteit: in de tweede golf blijven we minder thuis

Na de persconferentie half maart waarin Rutte aankondigde dat thuiswerken de norm zou moeten zijn, daalde het aantal bezoeken aan werkplekken met vijftig procent. Maar half april begon het aantal reizen naar het werk weer te stijgen.

In de tweede lockdown houden we ons ook aanzienlijk minder goed aan dit advies. Dat blijkt uit statistieken die Google bijhoudt: dat bedrijf weet waar mensen zijn dankzij gebruikers die de 'locatiegeschiedenis' inschakelen om informatie en tips op basis van hun locatie te krijgen.

Waar we in de eerste golf vaker thuisbleven, gaan we in de tweede golf weer vaker naar het werk:

En ook uit parkeergegevens (van Parkmobile) valt af te lezen dat we tijdens de eerste lockdown in maart en april vaker thuisbleven dan in de tweede lockdown in december.

Parkeertransacties gemeten door Parkmobile in 100 gemeenten:

Energieverbruik: meer verbruik door het thuiswerken

In de eerste en tweede lockdown is er door particulieren tijdens kantooruren meer elektriciteit verbruikt dan in dezelfde periode in 2019. Ook niet zo verrassend misschien, omdat we in die periode meer thuiswerkten.

Uit geanonimiseerde gegevens van ruim 230.000 Nederlandse particuliere klanten van energieleverancier Eneco die in het bezit zijn van een slimme thermostaat en elektriciteitsmeter, is bovendien goed te zien dat in de tweede lockdown de stijging een stuk minder groot is, dan in de eerste. Toen ging het om 16 procent meer elektriciteitsverbruik op doordeweekse dagen tussen 9.00 uur en 17.00 uur en in de tweede lockdown maar om 8,5 procent.

Eneco kan door de thermostaat en meter het elektriciteitsverbruik voor klanten categoriseren. Een grappig, maar volgens de woordvoerder niet direct te verklaren feit dat hieruit naar voren komt, is dat tijdens de tweede lockdown het gebruik van keukenapparatuur ten opzichte van de eerste lockdown is gestegen en dat opvallend genoeg het gebruik van de afwasmachine juist is gedaald.

Het gemiddelde elektriciteitsverbruik (van 230.000 particuliere Eneco-klanten) in de eerste- en tweede lockdown: