Deze feestdagen-met-coronaregels gingen Kerst voor: 'Dankbaar voor wat wél kan'

• Carmen Dorlo

  redacteur Online

Kerst zal dit jaar anders zijn vanwege de coronamaatregelen, is de verwachting. Op sociale media zijn boze reacties te lezen naar aanleiding van uitspraken van Jaap van Dissel over Kerst. De RIVM-directeur verwacht niet dat we met meer dan een paar mensen Kerst kunnen vieren. "Ik laat me de kerstdagen niet afpakken. Ik ga gewoon Kerst vieren zoals het hoort", is een reactie op de NOS-Facebookpagina.

De kerstdagen zijn niet de eerste feestdagen die worden gevierd tijdens de coronacrisis. "Wij mochten met het Suikerfeest ook niet bij elkaar komen", zegt Ceren Ersönmez daarover. "Ik zei dat ik het wel zelf zou bepalen en toen kreeg ik allemaal negatieve reacties. Nu wil iedereen met Kerst het ook zelf bepalen."

Dat feesten dit jaar door de coronamaatregelen anders worden gevierd, heeft op sommige plekken juist geleid tot mooiere en creatieve momenten. Zo werd de joodse feestdag Jom Kippoer, op 28 september, in veel kleinere kring gevierd dan normaal. "Jom Kippoer wordt eigenlijk op twee manieren gevierd: door naar de synagoge te gaan en daarna samen te eten", zegt Eddo Verdoner, voorzitter van het Centraal Joods Overleg (CJO). "Op veel plekken ging de synagoge dicht of werd er buiten gevierd, maar ik vond vooral de manier waarop de thuisviering werd aangepast leuk."

Er werden onder meer tuinsetjes gekocht en partytenten opgezet. "Mensen zaten in de tuin met de regenbroek aan. In kleine groepjes, maar bij regen gingen ze niet naar binnen."

Dit jaar vonden mensen elkaar ook op een andere manier, zegt Verdoner. Eigenlijk leidde het tot meer saamhorigheid. "Omdat je digitaal vieringen kon bijwonen, vierden meer mensen. Dat was een stuk laagdrempeliger dan helemaal naar de synagoge gaan. Er zijn dit jaar juist meer mensen bereikt."

Geloof sterker

Ook Muhsin Köktas, voorzitter van het Contactorgaan Moslims en Overheid, ziet positieve kanten. "Dit jaar is het geloof sterker geworden en de familiebanden hechter. De religieuze feesten zijn emotionele momenten en dit jaar, tijdens het Suikerfeest en het Offerfeest, was het gevoel sterker."

Tijdens de feestdagen sta je stil bij dat je gezond bent en familie hebt, zegt Köktas. "Dat je dan niet met grote groepen samen kan komen is jammer, maar valt daarbij in het niet."

Gezondheid gaat inderdaad boven alles, zegt Roeth Chotkan, penningmeester van de Hindoestaanse tempel Dew Mandir in Den Haag. Hij vierde twee weken geleden nog het Hindoefeest Divali. "De viering was zeker anders dan vorige jaren, maar het is er niet minder leuk op geworden", zegt Chotkan.

In de tempel waren minder dan dertig mensen aanwezig, vertelt hij. "Op een gegeven moment moet je kiezen en wij kozen ervoor om rekening te houden met iedereen. Het is aan jezelf hoe je dat wil doen."

Chotkan zal niet snel negatief zijn over hoe de feestdag - bekend als het lichtjesfeest - is verlopen. "De hindoegemeenschap blijft heel positief. We zijn heel dankbaar voor wat er wel kan en staan er niet bij stil wat niet kan. We zijn bewust wat de risico's zijn van de coronapandemie en willen gewoon niet de ander besmetten. Als dit één keer in de honderd jaar voorkomt, is het prima vol te houden."

Gesloten moskee wel 'raar gevoel'

Tijdens het Suikerfeest waren de moskeeën gesloten, tot grote spijt van Köktas. "Er miste gewoon iets. Het was een heel raar gevoel. Maar dat hebben we gedaan voor een goed doel: om te voorkomen dat het virus zich verspreidde. Dat moet je niet vergeten. En het is tijdelijk."

Zo werd het Offerfeest dit jaar gevierd:

Ook moslima Noor Compier vond het jammer dat de moskeeën dit jaar dicht waren tijdens het Suikerfeest, maar toch is ze positief. "De focus lag dit jaar meer op het gezin en op het ervaren van klein geluk. Dat klein geluk werd daardoor ook weer heel groot. Normaal lijkt het op een groot kerstdiner met vrienden en familie. Nu was er veel meer aandacht voor elkaars emoties."

Compiers gezin verraste vrienden en familie met cadeautjes. "Die hadden we voor de deur gelegd. Het was echt heel leuk om elke keer weer gebeld te worden door blije mensen die het cadeautje ontdekt hadden."

Straks Kerst, eerst Chanoeka

Anderhalve week voor de kerstdagen wordt het joodse feest Chanoeka gevierd. Verdoner van het CJO verwacht daarbij geen moeilijke situaties, zegt hij.

"In de joodse gemeenschap is het begrip 'behoud van het leven' het belangrijkst. Dat betekent dat rekening houden met elkaars gezondheid belangrijker is dan naar de synagoge gaan, of samen dingen vieren. Door dat begrip wordt er meer gerelativeerd, en zijn we eigenlijk wel tevreden met alles wat kan."