Voor eerst in 50 jaar grote verandering bij defensie: nieuw Wapen voor informatietijdperk

Voor het eerst in meer dan 50 jaar wordt er een rigoureuze verandering doorgevoerd bij defensie: vanaf vandaag is er het Wapen van de Informatiemanoeuvre. Het nieuwe Wapen moet de digitale positie van de landmacht verbeteren.

"De cavalerie kent een hoop tradities en gebruiken, maar dit is de vooravond van nieuwe tradities met een modern korps", zegt Sjaak van Elten, die onderdeel wordt van het nieuwe Wapen, in het NOS Radio 1 Journaal.

De doorvoering van het nieuwe Wapen zou normaal groots gevierd worden "met honderden militairen op een plein", maar vanwege corona wordt er nu alleen bij stilgestaan door middel van een livestream.

Het Wapen is een reactie op het belang van digitale informatie, zegt defensie. Van Elten: "Het informatietijdperk vraagt erom dat wij capaciteit ontwikkelen op dit gebied. Onze pantser- en gevechtseenheden hebben nog steeds een functie. Dit Wapen zorgt er ook voor dat we een goed beeld krijgen van de omgeving waar wij onze militairen inzetten."

Vernieuwing

Het laatste Wapen werd in 1949 opgericht: het Wapen van de Verbindingsdienst. De afgelopen tientallen jaren werden geen nieuwe Wapens opgericht, omdat dat niet nodig was, legt Dick Zandee, defensiedeskundige van instituut Clingendael, uit.

"Er waren geen hele nieuwe onderdelen nodig. De systemen werden vernieuwd, van tanks bijvoorbeeld, maar dit is een compleet nieuwe mindset, informatiegestuurd optreden. Een toevoeging van een groot nieuw belangrijk onderdeel."

Een nieuw onderdeel krijgt ook meer status als het een Wapen wordt genoemd, zegt Zandee. "Zo krijgt het meer zichtbaarheid en een centrale plek binnen de organisatie."

Het Wapen gaat functioneren naast de infanterie, de cavalerie en artillerie, zegt Zandee. "Het zijn de jongens achter de schermen in de hele organisatie. De digitale wereld. Inlichtingen werden altijd al ingewonnen, maar dat wordt nu versterkt. Vroeger werkte iedereen in zijn eigen kokertje, hiermee wordt alle afdelingen horizontaal met elkaar verbonden."

Dat herkent Van Elten. De ontwikkeling levert een nieuw soort militair op, zegt hij. "De traditionele militair, die met een geweer door het bos rent, hebben we ook nog en nog steeds nodig. Maar daarnaast hebben we ook mensen nodig die heel goed zijn op bijvoorbeeld het gebied van massacommunicatie en sociale media."

Een goede ontwikkeling, zegt Zandee. "Als je de informatieslag wint van je tegenstander lig je mijlen en mijlen voor." Al heeft de defensiedeskundige ook een kritische noot. "Je kan wel een informatievoorsprong hebben, je moet ook de slagkracht hebben. Dat heeft defensie momenteel niet in Nederland."

Het Wapen bestaat uit twee korpsen, die zijn vernoemd naar de prinsessen: het Korps Inlichtingen en Veiligheid Prinses Alexia en het Korps Communicatie en Engagement Prinses Ariane. Naast de nieuwe korpsen Alexia en Ariane worden de drie bestaande tankregimenten van de cavalerie samengevoegd: die krijgt de naam Regiment Huzaren Prinses Catharina-Amalia. Zo wordt de lange traditie van verbondenheid van de krijgsmacht met het Koninklijk Huis voortgezet, aldus defensie.

Negatief in het nieuws

Afgelopen week kwam defensie nog negatief in het nieuws op het gebied van dataverzameling: de Nederlandse krijgsmacht zou maandenlang zonder mandaat op grote schaal inlichtingen verzameld en gerapporteerd hebben over de Nederlandse samenleving, meldde NRC. Dat gebeurde bij het Land Information Manoeuvre Centre (LIMC), een eenheid die half maart door defensie werd opgericht om de coronacrisis en het verspreiden van desinformatie in kaart te brengen.

Volgens NRC onderzochten militairen het gedrag van maatschappelijke groepen als Viruswaarheid (voorheen Viruswaanzin), de 'gele hesjes' en de website van oud-talkshowhost Robert Jensen. Volgens Van Elten is deze dataverzameling maar "een klein onderdeel van de ontwikkeling die de landmacht doormaakt". "Zodat wij uiteindelijk ook het goede beeld krijgen van de omgeving waarin wij onze militairen inzetten."