Of Nederland de Urgenda-doelstelling haalt is nog steeds hoogst onzeker
Zelfs nu de CO2-uitstoot daalt als gevolg van de tweede coronagolf, wordt mogelijk niet voldaan aan de eisen van het zogenoemde Urgenda-vonnis. Bovendien is het doel van het Klimaatakkoord, 49 procent minder uitstoot in 2030, nog niet in zicht. Dat blijkt uit de nieuwste Klimaat- en Energieverkenning (KEV), die is opgesteld door het Planbureau voor de Leefomgeving in samenwerking met onder meer het CBS, RIVM en TNO.
"Ook met een omvangrijke tweede coronagolf is het halen van het Urgenda-doel niet zeker", schrijven de onderzoekers. Volgens het vonnis van de rechter, dat tot aan de Hoge Raad door het kabinet is bestreden, moet Nederland aan het eind van dit jaar 25 procent minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990.
Maar uit de nieuwe berekeningen volgt dat de Urgendadoelstelling alleen binnen handbereik komt als de omvang van de tweede golf aan coronabesmettingen omvangrijk is én als de laatste maanden van het jaar niet te koud zijn, waardoor er minder gas hoeft te worden verstookt. Bovendien moet de productie van de Nederlandse elektriciteitscentrales niet te hoog uitvallen.
Klimaatakkoord
Ook over het vorig jaar gesloten Klimaatakkoord voor Nederland zijn de jongste cijfers niet positief. Werd vorig jaar nog gedacht dat de uitstoot in 2030 waarschijnlijk met 43 tot 48 procent zou zijn gedaald ten opzichte van 1990, nu schatten de onderzoekers dat de afname blijft steken op 34 procent bij ongewijzigd beleid. Ten opzichte van het doel van 49 procent van het Klimaatakkoord gaapt dus nog een groot gat.
Om dat te dichten moet het tempo waarmee de uitstoot daalt in de komende tien jaar verdubbelen ten opzichte van de periode 2010-2019, stelt de klimaatverkenning.
Dat de cijfers nu somberder lijken dan vorig jaar, komt omdat vorig jaar werd uitgerekend wat het klimaatakkoord zou opleveren als alles zou worden uitgevoerd wat erin staat. Voor dit jaar is gekeken naar het daadwerkelijk gevoerde beleid. En dan blijkt dat een deel van de maatregelen nog te vaag is om door te kunnen rekenen, zegt Pieter Boot van het Planbureau.
Vaart houden
Het kabinet zegt in een reactie dat het effect van recent genomen maatregelen nog niet meegenomen is in het KEV-rapport . Verder benadrukt het kabinet vastbesloten te zijn om de klimaatdoelen te halen en zegt "vaart te willen houden ten aanzien van de gemaakte afspraken, om er zeker van te zijn dat we de doelen halen".
Een onafhankelijke ambtelijke studiegroep heeft de opdracht gekregen nog dit jaar voorstellen te doen voor extra CO2-reductie.
In de elektriciteitssector wordt al wél een grote daling van de uitstoot verwacht. Vorig jaar was hier de uitstoot nog hoger dan in 1990, maar als alle afgesproken maatregelen worden uitgevoerd zal die in 2030 meer dan gehalveerd zijn. Dat komt vooral door een sterke groei van duurzame energie, lage gasprijzen en het sluiten van kolencentrales. Zo stijgt het aandeel duurzame elektriciteit door alle plannen met onder meer wind- en zonne-energie van 18 procent vorig jaar naar 75 procent in 2030.
Aardgasvrije wijken
De plannen om verschillende wijken in hun geheel van het aardgas af te halen zijn nog niet in de berekeningen verwerkt. "We nemen iets mee als het concreet afgesproken is en als je het door kunt rekenen", zegt Boot. "Als je er alleen een slag naar kan slaan, dan nemen wij het niet mee. De plannen zijn gewoon nog niet concreet genoeg." Als dat volgend jaar wel zo is, hoopt het Planbureau uit te kunnen rekenen wat het oplevert als er in buurten geen aardgas meer wordt aangesloten.
Slecht nieuws
In de politiek wordt zowel door regeringspartijen als de oppositie kritisch gereageerd op de sombere cijfers. GroenLinks-lijsttrekker Jesse Klaver noemt de cijfers "vernietigend voor 'dit groenste kabinet ooit". Rob Jetten van D66 zegt: "Dit is slecht nieuws. De maatregelen van het kabinet leveren nog te weinig op, er moet een schep bovenop."
Volgens D66 moeten bijvoorbeeld woningen sneller worden geïsoleerd, moet er meer geïnvesteerd worden in elektrisch rijden en moet de CO2-heffing worden aangescherpt. De ChristenUnie pleit voor een nationaal isolatieprogramma.
Ook milieuorganisaties willen dat het kabinet actie onderneemt. De Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie (NVDE) vraagt om nog voor Kerst met stevige extra maatregelen te komen. En Milieudefensie en Greenpeace zeggen dat het kabinet klimaatbeleid voert met de rem erop. "Elke dag dat het kabinet tijd verspilt, neemt de klimaatschade toe en lopen de kosten voor burgers verder op."
