De VS en het klimaat: ‘De wereld houdt zijn adem in’
Vandaag over een week moet duidelijk worden wie de nieuwe president van de Verenigde Staten wordt. Vanuit het klimaat bekeken waren de Amerikaanse verkiezingen niet eerder zo cruciaal. Stapt de VS de dag na de verkiezingen uit het klimaatakkoord van Parijs, zoals president Trump heeft aangekondigd? Of wint Joe Biden de verkiezingen en schaart het land zich toch weer bij de rest van de wereld?
Volgens de Nederlandse klimaatgezant Marcel Beukeboom is in zekere zin het kwaad al geschied, en niet alleen omdat Trump veel klimaatmaatregelen van zijn voorganger Obama heeft teruggedraaid.
"Het proces om de VS op 4 november uit Parijs te laten vertrekken is al in gang gezet, en zal gewoon doorgaan, wie er ook wint", zegt hij. Trump blijft sowieso nog in functie tot begin volgend jaar, ook al wordt er een nieuwe president beëdigd. Maar de grote vraag is wat er daarna gebeurt.
We weten eigenlijk niet precies wat Trump van plan is, dus het is vooral speculeren.
"Trump hint er dikwijls op dat hij een 'betere deal' wil. Betekent dit dat hij in zijn volgende termijn opnieuw onderhandelingen over het klimaat wil? Of zal hij proberen processen te stoppen om CO2 te beprijzen of subsidies op fossiele energie te beëindigen?", vraagt Beukeboom zich af. "We weten eigenlijk niet precies wat hij van plan is, dus het is vooral speculeren."
Klimaatgezant Beukeboom reist normaal gesproken de wereld over. Samen met anderen probeert hij landen zover te krijgen dat ze een ambitieuzer klimaatbeleid gaan voeren. "Nu sta ik ook in contact met landen over de hele wereld, maar dan vanuit mijn studeerkamer." Hij is blij met de recent aangekondigde nieuwe klimaatdoelen van landen als China en Zuid-Korea. En Japan, dat afgelopen maandag aangaf in 2050 klimaatneutraal te willen zijn.
Ook de Europese Unie werkt aan een aanscherping van de klimaatdoelen. De Europese Commissie wil dat in 2030 de CO2-uitstoot met 55 procent is gedaald, terwijl het Europese Parlement nog verder wil gaan, namelijk tot 60 procent. De EU hoopt in december het nieuwe doel definitief te kunnen vaststellen.
Point of no return
Ook volgens klimaatwetenschapper Leo Meyer zijn de Amerikaanse verkiezingen cruciaal. "Het niet meedoen van de VS als op-één-na-grootste uitstoter na China, betekent een enorme verzwakking van het Parijse klimaatakkoord. En de tijd is toch al zo kostbaar. Als de VS echt niet meer meedoet, leidt dit tot grote risico's voor de hele wereld, en dus ook voor Nederland, bijvoorbeeld in termen van zeespiegelstijging."
In het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015 werd afgesproken dat landen elke vijf jaar hun doelen moeten verhogen. Dit jaar, 2020, is dus de eerste keer dat landen dat volgens die cyclus moeten doen. Voor het klimaat is dat belangrijk, omdat alle huidige beloftes van landen bij elkaar opgeteld onvoldoende zijn om het doel van liefst maximaal anderhalve graad opwarming in 2050 daadwerkelijk te kunnen halen.
Maar Amerika zal zich volgens Beukeboom niet aan die afspraak houden, ongeacht wie de nieuwe president wordt. "We zullen sowieso geduld moeten hebben tot volgend jaar om te horen wat de VS gaat doen. Terwijl elke dag of elk jaar dat je verliest, er één te veel is. Want we naderen op veel gebieden een point of no return."
Crisis gaat niet over
Mocht Trump de verkiezingen winnen, dan wil dat volgens Beukeboom overigens niet zeggen dat er in de VS niks meer gebeurt. "Veel bedrijven gaan nog steeds door met klimaatmaatregelen, de prijs van duurzame energie daalt nog altijd snel en steeds meer financiële instellingen benadrukken de risico's van klimaatverandering."
Leo Meyer: "Als Trump herkozen wordt, dan betekent dat echt niet dat Nederland in de komende vier jaar onder water komt te staan. Maar het niet halen van de Parijse doelen kan op een termijn van eeuwen wel het einde van de bv Nederland betekenen."
Spreken over een 'klimaatcrisis' leidt trouwens tot misverstanden, denkt hij. "Dat impliceert dat als je maatregelen neemt de crisis ook weer snel bezworen kan worden. Maar deze crisis gaat niet over. Het enige dat we kunnen doen, is hem minder ernstig maken. De consequenties zullen namelijk nog eeuwen merkbaar zijn."
