Curaçao worstelt van dal naar dal, tien jaar na opheffing Antillen

• Dick Drayer

  Correspondent Curaçao

"Feestje? Natuurlijk. Er is op Curaçao altijd reden voor een feestje." Een Curaçaose man van middelbare leeftijd stapt met een zelfgemaakt, zwart mondkapje een bouwmarkt uit. "Het gaat goed, maar het kan altijd beter, zeggen we hier op Curaçao."

Gevraagd naar het politieke bestuur van de afgelopen tien jaar, wordt de man toch somberder. Er is overal corruptie, zegt hij. Gemeenschapsgeld wordt verkwist.

Vandaag is het tien jaar geleden dat de Nederlandse Antillen ophielden te bestaan. Bonaire, Saba en Sint-Eustatius werden onderdeel van het Haagse politieke bestel. Curaçao en Sint-Maarten gingen verder als autonome landen binnen het koninkrijk, net zoals Aruba dat in de vorige eeuw al had gedaan.

Valse start

Toen, in 1986, was autonomie voor Aruba de eerste stap op weg naar onafhankelijkheid. Dat einddoel is op Curaçao achter de horizon geplaatst. Zelfs de in 2013 vermoorde politicus Helmin Wiels - onafhankelijkheidstrijder van het eerste uur - zei dat zijn mensen nog niet klaar waren voor die stap. Zijn partij was bij de verkiezingen in 2012 de grootste geworden.

De populaire Wiels had net met eigen ogen de valse start van het nieuwe land Curaçao gezien. Gerrit Schotte, de eerste premier en toenmalig coalitiegenoot van Wiels, bleek banden te hebben met de onderwereld. Hij werd uiteindelijk veroordeeld voor onder meer ambtelijke corruptie.

Ruben Suriel zette met zijn burgerbeweging Akshon Sivil die corruptiezaak op de kaart. De oud-bankier discussieert samen met zijn 84-jarige vriend Edgar 'Gachi' Leito, oud milieuchef van de voormalige Shell-raffinaderij, geregeld op hun online radiozender Gachitu over het wel en wee van Curaçao.

Hun uitzending begint steevast met de uitdrukking: Lantariba! Oftewel: sta op! "Curaçao wordt in de greep gehouden door een aantal families die ervoor zorgen dat hun welvarende positie niet in gevaar wordt gebracht door de lokale politiek", zegt Suriel.

Leito en Suriel tijdens een uitzending:

Het eiland kampt inmiddels met een economie die op z'n gat ligt; de coronamaatregelen hebben de toch al zwakke economie de nek omgedraaid. Meer dan 50.000 mensen leven tien jaar na het opheffen van de Antillen van voedselpakketten.

"Er zijn geen excuses", zegt Leito. "We zijn in 2010 met een schone lei begonnen. De schulden van de Antillen waren grotendeels overgenomen door Nederland, maar we hebben onze zaakjes na acht regeringen in tien jaar tijd nog steeds niet voor elkaar. Dan komt de klap door de pandemie hard aan."

Zowel Suriel als Leito zegt dat de coronacrisis vooral de zwakke kanten van het eiland blootlegt. "De autonomie is een gepasseerd station", zegt Suriel. "We moeten het hebben van onze gezamenlijke afhankelijkheid in het koninkrijk."

Nederlandse miljarden

De Nederlandse regering wil in de komende zeven jaar orde op zaken stellen door miljarden te investeren in goed bestuur, onderwijs en gezondheidszorg. Maar om te voorkomen dat er weer miljarden verdwijnen, moet een eigen Nederlandse entiteit dit geld gaan uitgeven. Dus niet de Curaçaose overheid.

De plannen sluiten aan bij het advies van de Adviesraad Internationale Vraagstukken, waarin ook de regering wordt aangespoord meer verantwoordelijkheid te nemen. Het advies werd gisteren gepubliceerd, niet geheel toevallig een dag voor het tienjarige jubileum van de autonome status van Curaçao.

"De politieke wil om meer verantwoordelijkheid te nemen is lange tijd gering geweest vanwege de gecompliceerde relaties met de eilandbesturen en gebrek aan steun bij de politieke achterbannen", staat in het advies. "Weinig voortvarende besluitvorming in de Rijksministerraad houdt onvoldoende rekening met de wens van de bevolkingen op de eilanden die schoon genoeg hebben van corruptie en groeiende ongelijkheid."

Het advies is voor Leito en Suriel het zetje in de rug waarmee ze weer mogelijkheden zien om uit het dal te klimmen waar het eiland na het opheffen van de Antillen in terecht is gekomen. Lantariba! Sta op!