De strijd om Nagorno-Karabach verdeelt Nederlandse Armeniërs en Azerbeidzjanen

• Lennard Swolfs

  redacteur Buitenland

Het gewapende conflict tussen Armenië en Azerbeidzjan over de betwiste regio Nagorno-Karabach escaleert. Beide landen claimen recht te hebben op het gebied in de Zuidelijke Kaukasus. Ook in Nederland verdeelt het conflict Armeniërs en Azeri's en wordt het door beide partijen totaal anders beleefd.

Volgens de Armeense Hovanesian, die liever niet met voornaam genoemd wil worden, behoort het gebied overduidelijk tot Armenië. "Onze ouders en grootouders hebben daar altijd gewoond. Overal waar je kijkt zie je onze geschiedenis, onze cultuur en onze kerken. Dan kun je ons volk niet zomaar dwingen te vertrekken."

Volgens Azeri Shamil Mustafayev hoort datzelfde grondgebied juist bij Azerbeidzjan. Hij verwijst naar het internationaal recht. "De resolutie van de Verenigde Naties zou voldoende bewijs moeten zijn. Daarin staat duidelijk dat Nagorno-Karabach tot Azerbeidzjan behoort."

Het conflict dat al bijna 30 jaar speelt, laaide vorige week opnieuw op. Het is de meest gewelddadige confrontatie in jaren. Er zouden al honderden doden zijn gevallen, onder wie tientallen burgers. Internationaal wordt opgeroepen tot een staakt-het-vuren en Armenië heeft laten weten concessies te willen doen om het conflict te beëindigen. Wat die precies inhouden is niet duidelijk. Ondertussen lijken de gevechten in hevigheid toe te nemen.

Het antwoord op de vraag wie de recente gevechten is begonnen, hangt af van aan wie je het vraagt. Beide landen geven elkaar de schuld. Volgens Hovanesian heeft Armenië er belang bij dat de status-quo behouden blijft, waarbij Armenië eigenaar is van de regio. "Wij willen helemaal geen oorlog. We willen dat onze burgers daar in vrede kunnen leven."

Ze verwijst naar de hoofdstad Stepanakert die al ruim een week onder vuur ligt. Volgens de autoriteiten in Nagorno-Karabach zijn er ook burgerdoelen getroffen door Azerbeidzjaanse beschietingen. "In dertig jaar tijd hebben Armeniërs Stepanakert opgebouwd tot een prachtige stad, maar nu wordt het platgebombardeerd. Je denkt toch niet dat Armenië zoiets zelf zou uitlokken?"

Rol van Turkije

Volgens Onik Gelici, bestuursvoorzitter van de Armeense Apostolische Kerk in Almelo, grijpt Azerbeidzjan de wereldwijde coronapandemie aan om Nagorno-Karabach aan te vallen. "De hele wereld is druk met corona, daarom hopen ze dat het nu lukt. Bovendien probeert Azerbeidzjan zo de aandacht af te leiden van binnenlandse problemen."

Ook benadrukt hij de rol van Turkije in het conflict. "Turkije levert wapens aan Azerbeidzjan en stuurt Syrische huurlingen. Azeri's zijn een bang volk, ze durven zelf niet te vechten." Ook Hovanesian benoemt de rol van president Erdogan. "Hij wil eerst Nagorno-Karabach veroveren en daarna Armenië. Ze willen van ons af."

Berichten over Syrische huurlingen worden door verschillende internationale media bevestigd. Toch lacht de Azerbeidzjaanse Sadigov als hij het hoort. "Geen enkele Azeri zal betaalde Syriërs vertrouwen als het gaat om de bescherming van ons land."

De Azerbeidzjaanse gemeenschap ziet dat anders, volgens hen is Armenië begonnen. Sadigov vertelt dat Armenië wil uitbreiden en de grenssteden Terter, Goranboy en Dashkesen wil innemen. Volgens Mustafayev spelen olie en gas ook een belangrijke rol. "Armenië is altijd al geïnteresseerd geweest in een oorlog met Azerbeidzjan." Hij verwijst naar de olie- en gaspijpleidingen waarmee Azerbeidzjan deze grondstoffen naar Europa vervoert. "Dat willen Armenië en zijn bondgenoten niet."

Zorgen aan beide kanten

Wie de gevechten dan ook is begonnen, iedereen maakt zich zorgen over het conflict. "Ik hoor van vrienden uit Armenië dat veel mensen uit Nagorno-Karabach op de vlucht zijn voor de bombardementen", vertelt Hovanesian. "Besef wel dat het hier ook om alleenstaande moeders met jonge kinderen gaat, die zonder spullen zijn vertrokken. Het is hartverscheurend om dat allemaal te horen."

Ook al wonen er geen Azeri's meer in Nagorno-Karabach, ook de Azerbeidzjaanse gemeenschap in Nederland kijkt met grote zorg naar het conflict. "Ik heb vrienden die in het leger zitten en aan het front vechten, vanwege de militaire dienstplicht", vertelt de 28-jarige Sadigov. "Bovendien ben ik zelf ook verplicht om terug te keren als ik word gebeld."

"Natuurlijk maak ik mij zorgen", zegt Mustafayev. "Er vallen veel slachtoffers en mijn vrienden en familie wonen daar nog steeds." Volgens het Azerbeidzjaanse Ministerie van Defensie heeft Armenië Ganja, de tweede stad van Azerbeidzjan, onder vuur genomen. Het is de geboortestad van Mustafayev.

Over één ding zijn de gemeenschappen het eens: de gevechten moeten zo snel mogelijk stoppen. Armeniërs én Azeri's willen dat de partijen gaan praten over een oplossing.

"Oorlog kent geen winnaar en daarom moeten we op zoek naar een vreedzame oplossing", vertelt de Azerbeidzjaanse Sadigov. "Een oplossing waarbij beide volken samen in Nagorno-Karabach kunnen wonen, zoals dat gebeurde voor de oorlog eind jaren 80." maar volgens hem zouden de Armeniërs dat niet willen.

Meerdere Armeniërs waarmee de NOS sprak vinden inderdaad dat het gebied delen geen oplossing is. "Vanuit ons geloof proberen wij altijd een vreedzame oplossing te vinden", vertelt Hovanesian, "maar in Nagorno-Karabach hebben altijd Armeniërs gewoond en zij moeten daar ook in de toekomst onafhankelijk kunnen blijven wonen."