Mondkapje op werkvloer: 'Weigeren kan, maar is niet zonder gevolgen'
"Klanten mogen zelf beslissen of ze een mondkapje op zetten, maar ik moet er verplicht een op." Het is een greep uit de opmerkingen die rondgaan op sociale media sinds woensdag het dringende advies kwam de bescherming te dragen in binnenruimtes die openbaar zijn.
Veel winkels laten hun klanten de keus, terwijl personeelsleden er steeds vaker verplicht een moeten dragen, zoals in de retailsector. Een mondkapje op de werkvloer weigeren kan, maar dat is niet zonder consequenties, zeggen juristen.
Kledingvoorschrift
"Je kunt een mondkapje vergelijken met voorschriften voor veiligheidskleding op je werk. Dat je schoenen met stalen neuzen moet dragen of een helm op de bouwplaats", zegt arbeidsrechtadvocaat Hermine Voûte. "Een werkgever mag zeggen: je werkt hier en zolang je dat doet, moet je dit dragen. Je zou kunnen zeggen dat het dragen van een mondkapje daar ook onder valt."
Er is geen landelijke verplichting van een mondkapje, toch vragen steeds meer werkgevers personeel gezichtsbedekking te dragen. Zoals de 25 medewerkers van kookwinkel Oldenhof in Hilversum.
Dit soort kledingvoorschriften valt onder het recht van een werkgever om personeel instructies te geven, zegt Voûte. "En omdat er vooralsnog alleen een dringend advies geldt, en er geen formele wettelijke basis is voor het verplichten van een mondkapje, moeten werkgevers het van dat recht hebben."
Er zitten wel grenzen aan dat instructierecht, zegt de jurist: namelijk dat het verplichten van een kapje redelijk moet zijn. Maar daar zijn volgens haar nu allerlei redenen voor. "Zo lopen de besmettingen met corona nu op en ligt er een dringend advies van de overheid. Dus stel je werkt in een supermarkt met smalle gangpaden waar je als werknemer niet voldoende afstand kunt houden, dan kan je het dragen van een mondkapje niet weigeren."
Uitzonderingen
Doe je dat toch, dan heb je daar alleen jezelf mee, zegt advocaat Hendarin Mouselli, die ervaring heeft met zo'n zaak. "Je werkgever kan dan namelijk disciplinaire maatregelen treffen, je een waarschuwing geven en zelfs een gang naar de rechter overwegen waardoor je uiteindelijk je baan zou kunnen verliezen."
Erg vaak komt het dan ook nog niet voor; dat werknemers in verweer komen tegen het dragen van zo'n masker. Toch zijn er uitzonderingen, zoals in haar praktijk voorkwam. Het ging om een cliënt in de transportsector, wiens werknemer weigerde een mondkapje te dragen. "Doe je dat niet, dan word je het terrein afgezet."
'Gulden middenweg'
Maar de werknemer weigerde - ook na meermaals erop te zijn aangesproken. "Toen is onderling met de werknemer besproken wat de reden is van zijn weigering. Het bleek dat hij astma had en benauwd raakte door het kapje. De bedrijfsarts werd ingeschakeld en er werden toen onderlinge afspraken gemaakt. De werknemer draagt nu soms wel een kapje, en soms niet."
Er moeten dus goede redenen zijn voor je kan zeggen: ik doe het niet. "We zitten immers in een buitengewone situatie. En andersom geldt ook: er moet zijn nagedacht over het waarom vanuit de werkgever", zegt Mouselli. "Je maakt inbreuk op de rechten van werknemer. Dat is iets wat je in ogenschouw moet houden. En werkgever en werknemer zullen een gulden middenweg moeten vinden."
Slim, maar niet altijd nodig
Zowel werkgevers als werknemers hebben een rol in de mondkapjeskwestie, zegt ook Jurriaan Penders, medisch directeur bij gezondheidsdienstverlener HumanTotalCare, waar ArboNed onderdeel van is. Momenteel ontstaat er volgens hem een hype rondom het mondkapje, daarom roept hij bedrijven op het "gezonde verstand" erbij te houden. "Kijk naar de locatie en de situatie."
"Gezondheid is belangrijk, en dan is een mondkapje soms slim, maar het is niet altijd nodig. Kijk of je anderhalve meter afstand kunt waarborgen en pas als je bezoekers met klachten niet buiten kunt houden, alleen dan voegt een mondkapje iets toe. Mondkapjes zelfgemaakt, herbruikbaar of wegwerp, voldoen dan prima."
Liever met mondkapje
Overigens is ook het tegenovergestelde soms aan de hand: werknemers die wel een mondkapje willen dragen, terwijl hun werkgever dat verbiedt. Bijvoorbeeld in verpleeghuizen en de gehandicaptenzorg, zegt vakbond FNV. "Omdat werkgevers daar willen dat patiënten de medewerkers herkennen. Maar het is niet zo dat we hierover worden platgebeld."
