'Het gespetter klinkt als muziek in de oren'. De Utrechtse Singel is weer zoals-ie hoort te zijn.
Van een grootse viering kan in tijden van corona geen sprake zijn. Toch was het vandaag feest in de Utrechtse binnenstad. Daar werd met een levensgrote speelgoedemmer het laatste stukje Singel ontdempt, waardoor het voor het eerst weer mogelijk is de singels rond te varen. Het is vrij baan voor bootjes, voetgangers én fietsers. De auto heeft in beide richtingen nog één baan over.
"Het gespetter klinkt als muziek in de oren. We hebben geschiedenis geschreven. De Singel is weer rond", aldus wethouder Eelco Eerenberg vanochtend, toen de drie meter hoge emmer werd omgekiept en de Catharijnesingel zich vulde met water. "De Singel is weer van Utrecht."
Met het terugbrengen van het water in de Singel komt na tientallen jaren een einde aan wat nu wordt gezien als een knieval voor de auto, eind jaren zestig. Het was de Duitse verkeerskundige Max Erich Feuchtinger die toen voorstelde om de hele Singel te vervangen door een rondweg voor het autoverkeer. De auto was toen hét icoon van vooruitgang. Onder druk van een aantal bezorgde binnenstadbewoners, onder wie de latere D66-leider Jan Terlouw, werd Feuchtingers voorstel aangepast. Maar een flink stuk van de gracht sneuvelde: de Catharijnesingel maakte plaats voor de vierbaans Catharijnebaan. De auto kon ongehinderd dwars door Utrecht razen. En deed dat ook.
Maar het protest tegen de snelweg van anderhalve kilometer - en de bijhorende geluidsoverlast, stank en onveiligheid - is nooit verstomd. Integendeel, het werd alleen maar groter. Eerenberg memoreert dat vandaag ook bij RTV Utrecht: "een groep Utrechters zei van tevoren: doe het nou niet! En toen het eenmaal gebeurd was, bleven ze zeggen: draai het terug."
Bekijk hier de beelden van de vandaag opgeleverde singel:
Auto's zijn hun racebaan kwijt
Begin deze eeuw keerde het tij en begon Utrecht met een grootscheepse renovatie van het stationsgebied. Klein, maar niet onbelangrijk onderdeel van die megaoperatie: het terugbrengen van water in de Singel. Inclusief de aanleg van nieuwe kades, waar het prettig toeven is voor fietsers, wandelaars en, zoals de afgelopen weken al bleek: zonaanbidders.
Het zijn ontwikkelingen die passen bij de tijd, zowel toen als nu. "In de jaren zestig en zeventig was het idee dat de auto tot in het hart van de stad moest komen", vertelt universitair docent planologie Ward Rauws. "Dat moest het centrum en de economische bedrijvigheid 'voorstuwen in de vaart der volkeren'. Maar wat we belangrijk vinden voor een binnenstad, verandert. Daar hoort een vierbaansweg niet meer bij."
Docent Rauws, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen, wijst erop dat Utrecht niet uniek is. De auto verliest het in steeds meer binnensteden. Het motto is "auto weg, leefbaarheid terug", zegt hij. Dat geeft dan weer ruimte voor een andere invulling zoals het ontdempen van grachten. Dat gebeurt in grote steden zoals Utrecht en Amsterdam, maar ook in Zaandam waar de Gedempte Gracht is ontdempt. In Arnhem is zelfs een oude stadsrivier die onder het beton was verdwenen, weer tevoorschijn gehaald. In Veenendaal stroomt ook een gracht dwars door het stadscentrum, inclusief gloednieuwe bruggetjes.
"Het is een trend om steeds meer water de stad in te halen", zegt Rauws. Om direct nog een voordeel van al dat water te noemen. "Kanalen en grachten verminderen het hitte-eilandeffect in de stad. Er zijn dus genoeg redenen om voor zo'n transitie te kiezen."
Dat het in Utrecht niet eenvoudig of snel is gegaan, is een understatement. De binnenstad zucht al jaren onder het gewicht van bouwkranen, bulldozers en wegafzettingen. Het werk is ook nog lang niet klaar, want aan de Jaarbeurspleinkant en op het Lombokplein moet nog heel veel gebeuren. Maar aan de centrumkant is het werk even gedaan. "Hè hè, de Singel is weer terug", verzucht wethouder Eerenberg. "Zoals het hoort te zijn".
