Groeifonds kan voor 'groen' herstel economie zorgen (maar het hoeft niet)

• Rob Koster

  Economieverslaggever

Het herstel van de economie moet groen zijn, zei minister Eric Wiebes van Economische Zaken en Klimaat voor de zomer in een brief aan de Tweede Kamer. Inmiddels hebben Duitsland en Frankrijk investeringen van tientallen miljarden in waterstof en andere klimaatverbeterende projecten aangekondigd. En de Europese Commissie wil onder leiding van Eurocommissaris Frans Timmermans maar liefst 260 miljard euro per jaar uit gaan geven aan de 'Green Deal' voor vergroening van de Europese Economie.

In Nederland werd dan ook reikhalzend uitgekeken naar het groeifonds van 20 miljard voor de komende vijf jaar, dat vanochtend door de ministers Wiebes en Hoekstra van Financiën is gepresenteerd. Bij de presentatie wees minister Wiebes op de noodzaak van verandering van de economie, verwijzend naar onder meer de energietransitie en klimaatbeleid.

Maar, vergroening wordt in de stukken die vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd zijn niet als keiharde voorwaarde gesteld om in aanmerking te komen voor financiering uit het Groeifonds. "Het primaire doel van het Groeifonds is het duurzaam versterken van het verdienvermogen ofwel het structureel vergroten van het bruto binnenlands product," zo staat in de brief. En, een voorstel mag niet strijdig zijn met de ambities van het kabinet zoals bijvoorbeeld het klimaatbeleid.

Voorzitter Hans de Boer van werkgeversorganisatie VNO-NCW legt in een reactie de koppeling met het klimaatbeleid en noemt het "een belangrijke stap voor een sterkere en duurzamere economie." "Met dit fonds kan het kabinet de basis leggen voor zaken als een nieuwe waterstofinfrastructuur, een hoogwaardig openbaar vervoer en nieuwe innovaties", aldus De Boer.

De chemische industrie laat via brancheorganisatie VNCI weten al te werken aan voorstellen voor onder meer het gebruik van duurzame waterstof en noemt het fonds een "zeer welkome toevoeging van het instrumentarium."

Greenpeace is net als de oppositiepartijen PvdA en GroenLinks kritisch en mist harde klimaatvoorwaarden. "Het lijkt er op dat het kabinet zich blindstaart op economische groei," aldus Faiza Oulahsen van Greenpeace.

Het groeifonds richt zich op drie terreinen: kennisontwikkeling, fysieke infrastructuur en onderzoek, ontwikkeling en innovatie. Dat biedt wel degelijk kansen volgens Olof van der Gaaf, directeur van de brancheorganisatie van duurzame energiebedrijven (NVDE). "Op alle drie de hoofdcategorieën kan je verbindingen leggen met het klimaatbeleid en de energietransitie en het mooie van dit fonds is dat het om serieuze bedragen gaat."

De Nederlandse aanpak is volgens Van der Gaag wel meer afwachtend dan dat van Duitsland en Frankrijk; "Het beleid in Frankrijk is een stuk concreter en ambitieuzer als het gaat om het klimaatbestendig maken van de economie. Hier mag het geen schade opleveren aan het klimaat en in Frankrijk is klimaatverbetering uitgangspunt."

In hoeverre het fonds voor vergroening zorgt hangt volledig af van de uitvoering. Een commissie van deskundigen gaat aanvragen beoordelen en legt die voor aan het kabinet.