Extra bescherming en veel meer testen in verpleeghuizen
Het coronabeleid in verpleeghuizen gaat ingrijpend veranderen. Dat heeft het kabinet besloten na een advies van het Outbreak Management Team. Mondkapjes worden preventief ingezet en verpleeghuizen moeten wekelijks iedereen gaan testen bij een uitbraak.
Het OMT baseert zich voor zijn advies op een nieuw onderzoek onder leiding van hoogleraren Cees Hertogh en Bianca Buurman (Amsterdam UMC). De nieuwe maatregelen houden in dat zodra een regio kampt met veel besmettingen, het verpleeghuispersoneel en bezoek te allen tijde mondmaskers moet dragen en bewoners eerst tien dagen in quarantaine moeten als ze verhuizen naar het verpleeghuis of opgenomen zijn geweest in het ziekenhuis.
De GGD's en verpleeghuizen moeten op regionaal niveau overleggen wanneer deze zogenaamde 'code oranje' ingaat. In regio's waar het aantal besmettingen relatief hoog is, zoals in Amsterdam, zouden de nieuwe maatregelen volgens de onderzoekers nu al moeten gaan gelden.
Zodra er in een verpleeghuis een besmetting is geconstateerd, adviseren de onderzoekers en het OMT een systematisch testbeleid in te voeren. Bewoners en personeel worden dan wekelijks getest, ongeacht of ze klachten hebben.
De huidige RIVM-richtlijnen schrijven nu nog voor dat alleen verpleeghuisbewoners met klachten getest worden. Beschermingsmiddelen zijn er alleen voor werknemers die werken met bewoners die mogelijk of zeker besmet zijn.
Richtlijnen nu onvoldoende
Het onderzoek van Hertogh en Buurman toont aan dat de nu nog geldende richtlijnen over de inzet van tests en beschermingsmiddelen onvoldoende zijn om te voorkomen dat opnieuw veel verpleeghuisbewoners komen te overlijden.
"We weten hoe ernstig het virus kan toeslaan in verpleeghuizen, dat hebben we eerder dit jaar gezien", zegt hoogleraar ouderengeneeskunde Cees Hertogh. "En we kunnen ons niet permitteren om weer in die situatie terecht te komen."
Uit het onderzoek van Hertogh en collega's blijkt dat ongeveer de helft van de besmette bewoners niet wordt opgepikt als er alleen getest wordt bij klachten. "Bij bewoners met dementie, en dat is ongeveer 70 procent van de verpleeghuisbewoners, is het heel moeilijk om covid-19 op tijd te herkennen. Reuk- en smaakverlies bij iemand met dementie is voor medewerkers niet vast te stellen."
De onderzoekers zagen ook dat werknemers hele lichte klachten bij zichzelf niet toeschrijven aan covid-19 en toch blijven doorwerken. "Daarom moet je dus alle bewoners én medewerkers testen en preventief mondkapjes inzetten."
Eerder was al veel kritiek op de richtlijnen over beschermingsmiddelen. Beroepsverenigingen en zorgmedewerkers dachten dat het was ingegeven door de schaarste aan beschermingsmiddelen, maar volgens het RIVM was het preventief gebruik van mondmaskers niet nodig.
Hertogh en zijn collega-onderzoekers zeggen nu dat het wel nodig is omdat het virus ook wordt overgedragen door mensen zonder (herkenbare) klachten. "Met deze kennis hadden we de crisis aan het begin natuurlijk beter kunnen aanpakken."
Besmettelijk zonder klachten
De onderzoekers wilden eigenlijk weten of het virus in het verpleeghuis werd overgedragen door mensen zonder klachten. Die vraag is niet beantwoord, omdat milde klachten als hoofdpijn en keelpijn vaak niet worden herkend. Het kon daardoor gebeuren dat mensen met klachten zes dagen bleven rondlopen voordat ze werden opgemerkt.
De onderzoekers schrijven in hun conclusie geen onderscheid te kunnen maken tussen besmette bewoners die klachten niet herkenden of daadwerkelijk geen klachten hadden. Beide groepen dragen evenveel virus bij zich, bleek uit het onderzoek. Volgens Hertogh heeft die bevinding belangrijke gevolgen. "Ze kunnen dus allemaal het virus verspreiden."
Juist daarom is het wat hem betreft belangrijk om deze nieuwe maatregelen te nemen. "Je hebt in de verpleeghuizen te maken met de meest zwakke mensen. Natuurlijk kun je medewerkers informeren en bijscholen om klachten beter te herkennen, maar dat is niet voldoende. Je hebt meer nodig om uitbraken te voorkomen", zegt Hertogh.
