Leegstand door 'liftproblemen' corona: 'Hoe hoger het gebouw, hoe lastiger'
Om 09.00 uur met twaalf mensen opeengepropt in de lift naar de werkplek lijkt iets uit het verleden. Om de 1,5 meter te waarborgen, kunnen er maximaal vier mensen met hun gezicht naar de wanden naar boven. Het is een van de dingen waar gebouwbeheerders mee worstelen, nu steeds meer mensen terugkeren naar kantoor.
"In Nederland hebben we 50 miljoen vierkante meter zakelijk vastgoed", zegt Michel Tobé, voorzitter bij FMN, de beroepsvereniging van facilitair managers. "Dat zijn 570.000 gebouwen en meer dan de helft heeft een lift. Dat geeft problemen."
Verticale transportcapaciteit
"Ik ben blij dat we hier weer zijn", zegt Marcel van Bijnen, provinciesecretaris van de provincie Noord-Brabant. "Het is even wennen geweest." Het Bossche gebouw waarin het provinciebestuur is gehuisvest heeft 23 verdiepingen. Alleen de eerste verdiepingen zijn nu beschikbaar, vanaf 1 september wordt tot en met verdieping 12 gebruikt. "Daarboven wordt het ingewikkeld."
Het probleem zit hem met name in de liften. "In 1,5 uur kunnen er 200 mensen met de lift naar boven. We kunnen dus niet alle ruimte optimaal benutten."
Het probleem van de lift zit in wat gebouwbeheerders 'verticale transportcapaciteit' noemen. Tobé: "Hoe hoger het gebouw, hoe groter het effect van de maatregelen."
's Ochtends geen piek meer
Maurice Verwer, directeur gebouwbeheer van accountantsbureau PWC, ziet dat medewerkers door het thuiswerken flexibeler zijn geworden met begin- en eindtijden van werk. "We verwachten 's ochtends geen piek meer."
Veel personeel van PWC neemt nu dus de trap, zegt hij:
Het grootste probleem zit volgens Tobé in de verkeersstromen. Als er maar een paar mensen tegelijk van de lift gebruik mogen maken, komen er problemen met de toegang tot de bovenste verdiepingen. Het is meestal niet mogelijk noodtrappen in te zetten als extra mogelijkheid: vanwege de veiligheid mag je daarlangs alleen naar beneden. En extra liften bouwen blijkt lastig.
Lunch bezorgd
Tobé voorziet ook problemen bij het vergaderen met veel mensen - "videovergaderen is niet geschikt voor grote groepen" - en de lunch. "De catering is nu meestal in een centrale ruimte, dat zal moeten worden gedecentraliseerd", zegt hij daarover.
Bij het provinciehuis Noord-Brabant zijn inmiddels trolleys uit vliegtuigen aangeschaft, zodat de lunch aan bureaus kan worden bezorgd. Ook bij PWC is er sprake van een omgekeerde trend. "Voorheen stimuleerden we dat mensen in een restaurant aten, nu faciliteren we juist dat mensen op de vloer kunnen eten."
Kantoor van de toekomst
Over hoe het kantoor van de toekomst eruitziet wordt veel nagedacht. Harold Coenders van vastgoedbedrijf Colliers schat dat 40 à 50 procent van het personeel op kantoor blijft werken.
De provincie Noord-Brabant denkt er al over om medewerkers die langere tijd aan dezelfde taak moeten werken vooral bovenin de toren te stationeren. Mensen zullen daarbij in etappes naar boven worden begeleid. Het vergaderen en samenkomen gebeurt dan met name op de benedenverdiepingen: dat kan met de trap.
Een andere optie zou het verplaatsen van vergaderingen naar externe locaties zijn. Tobé ziet al gebeuren dat projectleiders in budgethotels ruimtes huren om met werknemers samen te komen. "Maar daarmee verplaats je ook de risico's en de verantwoordelijkheid: wil je dat als werkgever?"
Transformeren
Zomaar de bovenste verdieping van een kantoor afstoten gaat niet zo makkelijk. Een huurcontract geldt meestal voor vijf jaar, bij grotere ondernemingen zelfs voor tien. Dat kan volgens Coenders ertoe leiden dat de vraag naar kantoorruimte gaat afzwakken, vooral in de middelgrote steden.
In de vorige crisis werden kantoren getransformeerd tot hotels en (studenten)woningen. Dit kan weer gebeuren, al zal volgens Coenders de vraag naar hotels veel minder zijn dan toen.
"De grootste vraag is: wanneer hak je knopen door om hierin te investeren?", zegt Tobé. Het advies voor thuiswerken staat nog steeds gepland tot 1 september, al verwachten bedrijven dat dit zal worden verlengd. Maar tot het kabinet hierover een besluit neemt, verkeren veel ondernemers in onzekerheid. "We kijken allemaal reikhalzend uit naar nieuwe adviezen."
