Waarom tienduizenden Bulgaren het vertrek eisen van hun regering
Vandaag is een mijlpaal in de demonstraties in Bulgarije tegen corruptie en vriendjespolitiek. Er wordt nu drie weken lang aaneengesloten gedemonstreerd. Tienduizenden betogers eisen al die tijd al het vertrek van de centrumrechtse regering van premier Borissov en hervormingen van de rechterlijke macht. De NOS sprak met twee van hen over de problemen waar Bulgarije mee zit.
"Het probleem is niet alleen dat politici geld stelen. Dat gebeurt hier al jaren," zegt de Bulgaarse Kalina Gyurova. Zij studeerde Bedrijfskunde in Amsterdam en woont in Sofia. "Het raakt ook aan mijn eigen leven. Ik hou bijvoorbeeld van de natuur en maak graag wandeltochten. Maar onze bossen en stranden worden vernietigd door corrupte politici en hun vriendjes die illegaal hout kappen en hun paleizen bouwen aan het strand, zelfs in oerbossen en natuurreservaten. Mijn natuur wordt geruïneerd."
De politieke crisis in het armste land van de Europese Unie is de ernstigste sinds 2013, toen massale demonstraties werden gehouden die uiteindelijk leidden tot de val van de centrumlinkse regering. Sinds Bulgarije in 2007 lid werd van de EU verdween een groot deel van het geld dat bedoeld was voor investeringen in het land in de zakken van zakenlieden en politici.
Corruptie sijpelde vervolgens van de hoogste echelons naar de rest van de maatschappij en raakt nu volgens Gyurova bijvoorbeeld ook de medische sector. "Als je in een ziekenhuis behandeld wil worden, moet je eerst de artsen extra betalen. Hetzelfde zie je bij de politie. Wordt je staande gehouden voor te snel rijden, dan weet je dat je de agent 20 lev moet betalen en dan mag je verder rijden. En dat terwijl Bulgarije meer doden in het verkeer heeft dan welk EU-land ook."
Nog een voorbeeld: de voortdurende wegwerkzaamheden in Sofia, met Europees geld. "Sommige straten worden in een jaar tijd 20 keer gerepareerd vanwege dezelfde gaten. Dat is geen overdrijving," zegt Gyurova. "Een stadspark is zogenaamd vernieuwd, wat helemaal niet nodig was. Maar het heeft ook nog eens een jaar gekost, waar iedere normale opknapbeurt een maand geduurd zou hebben. Het budget is vijf keer hoger uitgevallen dan geraamd. Waar denk je dat al dat geld naartoe gaat? Ook dat is misbruik van publieksgeld."
"Europees geld dat bedoeld is om de toeristische sector buiten de hoofdstad te verbeteren, wordt ook afgeroomd," zegt Dragomir Radoytsev, die in Nederland en België studeerde en inmiddels weer in zijn geboorteplaats Sofia woont. "Deze regering ondersteunt corruptie, geeft belastingvoordeel aan casinobazen en past wetten aan ten gunste van bevriende zakenlieden. In ruil voor die diensten krijgen de regerende politici allemaal luxeappartementen."
Deze misstanden worden aan de kaak gesteld door een klein aantal kritische mediaorganisaties, maar justitie doet er niets aan, zegt Radoytsev. "Dat komt omdat onze nationale hoofdaanklager almachtig is. Hij kan ingrijpen in alle strafrechtelijke onderzoeken en dat doet hij ook. Waar vrienden van de regering worden onderzocht, zet hij het onderzoek stop en waar het gaat om vijanden van de regering zet hij ze door."
Recent voorbeeld van selectieve justitie, volgens veel Bulgaren, was een inval door de politie in het kantoor van president Radev, nadat hij zich kritisch had uitgelaten over zakenmagnaat en politicus Ahmed Dogan. "Hij is de leider van een zogenaamde oppositiepartij," zegt Radoytsev. "Die stemmen altijd mee met de regering als er te weinig stemmen zijn in het parlement. Ze stemmen alleen maar tegen als een wetsvoorstel van de premier het sowieso gaat halen. De premier en Dogan lijken een geheim pact te hebben gesloten."
De demonstraties moeten doorgaan tot de premier opstapt en er stevige hervormingen in gang worden gezet tegen corruptie, vindt Kalina Gyurova. "We hebben hier in 2013 met massademonstraties een regering naar huis gestuurd wegens de corruptie. Mensen van mijn generatie en ouder raken apatisch, maar nu zie ik ineens veel jonge mensen en zelfs gezinnen die in verandering geloven."
Dragomir Rodoytsev is vastbesloten om die verandering teweeg te brengen, ook als dat nog een tijdje duurt: "De Europese Unie zegt al jaren dat de Bulgaarse aanklagers en rechters in staat moeten worden gesteld om onafhankelijk te functioneren. Als dat nu niet gebeurt, staan we hier over vijf jaar nog een keer."