Nieuwe aantijgingen in turnschandaal: 'Ik ben lang in therapie geweest'
Getuigenissen over intimidatie en vernedering houden de Nederlandse turnwereld in hun greep. Na de bekentenis van Gerrit Beltman over grensoverschrijdend gedrag richtte de aandacht zich voornamelijk op bondstrainer Vincent Wevers. Hij werd afgelopen zondag in Studio Sport beschuldigd van 'onmenselijk gedrag' door oud-turnster Joy Goedkoop.
Turnbond KNGU geeft om 15.30 uur een persconferentie en zal daarin ingaan op alle schandalen die de laatste dagen naar buiten zijn gekomen. Mogelijk gaat de bond ook in op aantijgingen tegen Wevers, met wie de bond een gesprek heeft gevoerd.
In aanloop naar die persconferentie doen nog eens drie turnsters een boekje open over de methodes van Wevers. "Er was geen ruimte voor gevoel en emotie. Het ging alleen om presteren. Je kreeg niet de kans om kind te zijn."
De drie turnsters willen anoniem blijven, hun namen zijn bij de redactie van de NOS bekend. Eensgezind stellen ze dat Wevers met zijn aanpak ver over de grens van het toelaatbare ging en daarmee een structureel onveilig klimaat in de turnhal schiep.
Een van de drie begon eind jaren tachtig als zevenjarige in Wevers' trainingsgroep en stopte toen ze dertien was. Het verhaal dat Goedkoop zondag op televisie vertelde kwam haar bekend voor en mede daarom wil ook zij nu haar ervaringen delen, zij het anoniem. "Anders is het alsof je hem afvalt. Zelfs na dertig jaar voel ik dat nog zo."
Na de uitlatingen van Goedkoop volgde een dag later het verhaal van Wyomi Masela. Ook zij liet weten stelselmatig te zijn gekleineerd.
De Nederlandse vrouwenselectie reageerde maandagavond met een gezamenlijk statement. "Wij herkennen ons niet in het beeld dat nu geschetst wordt van het Nederlandse turnen met betrekking tot de verhalen van vroeger", schreven ze.
Olympisch kampioene Sanne Wevers, dochter van Vincent, deed dinsdag op emotionele wijze haar verhaal. Ze zei dat de bond de verhalen serieus moet nemen en actie moet ondernemen, maar voegde eraan toe dat ze zich "niet kan vinden in de beweringen die Joy heeft gedaan".
Het interview dat Sanne Wevers dinsdag gaf:
Turnbond KNGU kondigde vorige week al een onafhankelijk onderzoek aan naar misstanden in de sport. Een van de anonieme turnsters zegt niet eerder naar de bond te zijn gestapt met haar verhaal. "Want er was altijd wel een deel in mij dat zei: zo was het nu eenmaal."
Het onderzoek zal gedaan worden door onder anderen Marjan Olfers, hoogleraar Sport en Recht. Over de precieze invulling van haar onderzoek kan ze nog geen mededelingen doen. "We zijn hard bezig de onderzoeksmethodiek op te stellen. We gaan op zoek naar de aard en omvang en we toetsen de instrumenten van de bond. Daarvoor moet die opzet heel zorgvuldig gemaakt worden."
'Jouw stem doet ertoe'
Ook Morinari Watanabe, voorzitter van de internationale turnbond FIG, heeft zich uitgelaten over de onthullingen van turnsters in verschillende landen. "Hun openheid geeft mij hoop. Er is de wil om iets te veranderen. Tegen de turners die zich uit durven spreken, zou ik willen zeggen: jouw stem doet ertoe en het is nooit te laat om je in te zetten voor veranderingen."
De directeur van de ethische commissie van de turnbond, Alex McLin, roept turners op zich bij zijn organisatie te melden, als er bij de nationale bond geen luisterend oor gevonden wordt. "We hebben genoeg verklaringen gehoord om te zien dat het een cultuurprobleem is."
De sfeer sloeg om als hij er was.
Ondanks het statement van de Nederlandse turnsters versterken de getuigenissen van de drie turnsters die zich nu hebben gemeld het beeld dat Goedkoop schetste over de methodes van Wevers. Het voor elke sporter onontbeerlijke gevoel bij de eigen trainer in veilige handen te zijn, ontbrak volledig. De angst regeerde.
"Ik was bang voor hem. De sfeer in de zaal sloeg om als hij er was", zegt een turnster die zo'n tien jaar geleden geregeld werd begeleid door Wevers en samen trainde met onder anderen zijn dochters Sanne en Lieke. "Met mijn eigen trainer was er wel ruimte voor een lolletje, maar als hij in de zaal was, had je het gevoel dat je op je tenen moest lopen."
'Alarm was het codewoord'
"Ik was altijd jaloers op de groep met oudere turnsters, die meiden hadden een langere aanloop voor de sprong en mochten daarom starten vanuit de kleedkamer. Dan was je even uit het zicht, daar stond je veilig. We hadden zelfs een codewoord voor het geval hij eraan kwam: 'alarm, alarm'."
Het heeft vijftien jaar geduurd voordat ik kon zeggen: ik heb mijn leven terug.
Twee van de drie turnsters verklaren niet fysiek aangepakt te zijn door Wevers, een van hen wel. "Toch zijn die paar schoppen me niet eens het meest bijgebleven. Het gevoel dat we niks waard waren, heeft veel meer impact. Je werd continu gemanipuleerd en bespeeld. Eigenlijk werd je gewoon afgebroken."
'Knokken om mezelf te waarderen'
Het gedrag van Wevers heeft diepe sporen nagelaten bij een van de drie turnsters. Ook zij was begin jaren negentig onderdeel van Wevers' selectie. Een eetstoornis en een "donkere, sombere wolk over mijn leven" waren de gevolgen van de "keiharde aanpak" van de turntrainer.
"Tijdens mijn turnperiode was het nooit goed genoeg, het moest altijd beter. Ik was er zo aan gewend dat er iemand was die zei hoe het moest. De dwingende stem heb ik verinnerlijkt. Ik pakte mezelf ook hard aan, dat voelde nou eenmaal vertrouwd. Ik studeerde dag en nacht en hongerde mezelf uit. Zo onderdrukte ik mijn angst."
"Ik ben lang in therapie geweest en heb er heel erg voor moeten knokken om mezelf en mijn lichaam weer te waarderen. Het heeft vijftien jaar geduurd voordat ik kon zeggen: ik heb mijn leven terug."
'Het ging altijd over eten'
Al op jonge leeftijd was het gewicht van de turnsters continu onderwerp van gesprek. "Het ging altijd over eten. Toen ik mijn tanden aan het wisselen was en steeds aan mijn losse kies voelde, dachten ze dat ik kauwgum at. Ik moest mijn mond wagenwijd open doen voor de trainers, ze wilden echt zien dat ik niet aan het snoepen was."
Hij maakte in Heerenveen excuses voor de manier waarop hij eerder heeft gewerkt.
Ook werd bij de turnsters geregeld het vetpercentage gemeten. "Ik hield me altijd goed aan alle diëten en had op een gegeven moment een van de laagste vetpercentages van de groep. Daar was ik echt trots op en ik ging ervan uit dat Vincent dat ook zou zijn. Maar in plaats van een compliment te geven, heeft hij me die hele dag genegeerd. Daar begreep ik als kind niks van."
'Haast een ander persoon geworden'
Na zijn overstap van Oldenzaal naar Heerenveen in 2013 heeft Wevers zijn handelswijze wel veranderd, bevestigen meerdere turnsters die momenteel in Heerenveen onder zijn leiding trainen.
"Hij maakte toen excuses voor de manier waarop hij eerder heeft gewerkt. Dat vond ik heel erg verrassend, het was alsof hij een ander persoon was geworden. Hij deed echt zijn best om het beter te doen."
Moeite met olympisch succes
Een turnster die nooit excuses kreeg, keek met gemengde gevoelens naar de olympische titel van Sanne Wevers in 2016.
"Ik vond het geweldig voor Sanne en voor de Nederlandse turnsport. Maar daarmee leek ook het bewijs geleverd dat Vincents aanpak de juiste is en daar had ik wel moeite mee. Je ziet nu dat zoveel topturnsters beschadigd uit hun turncarrière zijn gekomen en dat moet echt veranderen."
