Britse belastingdienst claimt honderden miljoenen Nederlands belastinggeld Unilever

• Charlotte Waaijers en Eva Wiessing

De Britse belastingdienst heeft een claim ingediend bij Unilever van 141 miljoen euro voor belasting die het bedrijf (in de ogen van de Britten) onterecht in Nederland heeft betaald. Dat meldt Unilever in een eerder nog onopgemerkt gebleven passage in het jaarverslag. De claim gaat over 2015, maar kan zich over meerdere jaren uitstrekken en oplopen tot 600 miljoen, schrijft het bedrijf.

Het belastingconflict speelt in dezelfde periode als de discussie over de verhuizing, maar Unilever laat weten dat de belastingkwestie geen rol heeft gespeeld bij het recente besluit om het hoofdkantoor in Londen te vestigen.

De Brits-Nederlandse multinational verzet zich tegen de claim, en is een procedure gestart waarbij de Britse en Nederlandse overheid met elkaar in gesprek moeten om te voorkomen dat het bedrijf in beide landen over dezelfde winst belasting moet betalen.

Mocht Unilever de strijd verliezen, dan verwacht het ten minste 174 miljoen euro terug te halen bij de Nederlandse belastingdienst. Dat laat Unilever weten in een schriftelijke reactie aan de NOS. Dat bedrag is ruim 30 miljoen hoger, omdat het tarief voor winstbelasting in Nederland hoger is dan in het Verenigd Koninkrijk.

Het ministerie van Financiën, waar de belastingdienst onder valt, kan geen commentaar geven op individuele bedrijven.

'Nederlandse Unilever zat feitelijk al in Londen'

De Britse belastingaanslag draait om de vraag of een belangrijk deel van de Nederlandse tak van Unilever wel of niet jaren geleden al naar het Verenigd Koninkrijk was verhuisd. Een gevoelig punt, want zowel de Nederlandse als de Britse overheid is er de afgelopen jaren veel aan gelegen geweest om het bedrijf naar zich toe te halen.

Unilever bestaat al sinds jaar en dag uit een Nederlands deel waar voedingsmiddelen zoals ijs, soep en thee onder vallen, en een Brits deel met producten zoals zeep, schoonmaakmiddelen en deodorant. Vorige maand besloot Unilever om de tweelanden-structuur op te geven en volledig Brits te worden, met slechts één hoofdkantoor, in Londen.

Het was de apotheose van een jarenlange discussie, waarbij Unilever in 2018 eerst voor Rotterdam koos, en daar toen toch weer van af zag. Dat was een gevoelige nederlaag voor premier Rutte. Hij had Unilever bij verhuizing naar Rotterdam afschaffing van de dividendbelasting in het vooruitzicht gesteld.

Maar volgens de Britse belastingdienst was een belangrijk deel van het Nederlandse Unilever al die tijd al feitelijk in Londen gevestigd, en daarom belastingplichtig.

"De permanente vestiging van Unilever NV in het VK zou zijn ontstaan door verplaatsing van management van de NV naar het Verenigd Koninkrijk, vanwege de aard van het samengesteld bestuur van Unilever Group", schrijft Unilever in reactie op vragen van de NOS.

Hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek legt dit als volgt uit: "Als een bestuurder van het Nederlandse bedrijfsonderdeel in Londen woont en werkt, en daar belangrijke besluiten neemt over dat onderdeel, dan kan de Britse belastingdienst dat volgens internationaal belastingrecht beschouwen als een Brits filiaal van het bedrijf en moet Unilever met de Britse belastingdienst afrekenen."

Welk bedrijfsonderdeel van Unilever volgens de Britse belastingdienst in 2015 precies in het VK gevestigd was, willen de autoriteiten niet zeggen. Ze laten weten geen vragen te beantwoorden over individuele bedrijven. Ook Unilever zelf wil er geen commentaar op geven.

Politiek besluit?

Opvallend is dat de Britten de belastingaanslag pas in 2019 verstuurden, toen het besluit om het hoofdkantoor in Londen te vestigen nog niet was gevallen. Gebruikten de Britten de claim als drukmiddel om Unilever naar Londen te krijgen?

Hoewel Unilever laat weten dat de kwestie geen enkele rol heeft gespeeld bij dat besluit, is het wel gebruikelijk dat er bij dit soort belangrijke beslissingen vooraf overleg is met de belastingdiensten in de betreffende landen, zegt Van de Streek.

"Maar meestal probeert een land zo'n bedrijf te strikken met een douceurtje. Het is speculeren, maar de gedachte is verleidelijk dat de Britten voor een agressieve aanpak gekozen hebben. Zo van: 'je kunt beter naar Londen komen dan heb je dit soort problemen niet meer'." Dat zou een nieuw fenomeen zijn, aldus Van de Streek.

Nu Unilever een procedure is gestart, is het aan beide landen om een oplossing te vinden voor dit conflict. Dat kan tot een strijd leiden tussen de Nederlandse en de Britse belastingdienst, zegt Van de Streek. "Het vinden van een oplossing neemt vaak jaren in beslag, als die er al komt." Maar landen zijn niet verplicht om tot een vergelijk te komen. "Het kan ook zijn dat het bedrijf uiteindelijk met dubbele belasting blijft zitten."