De bank als speurneus naar fraude met coronasubsidies
Banken spelen een steeds belangrijkere rol in het opsporen van fraude met corona-gerelateerde steunmaatregelen. ABN Amro, ING en Rabobank richten zich op verdachte transacties met subsidieregelingen als NOW, TOGS en TOZO.
Die fraude is moeilijk te onderzoeken, omdat het Rijk de regelingen in de eerste steunronde snel heeft opgezet en uitgevoerd: veel mensen hebben steun aangevraagd en relatief soepel gekregen.
Bij ABN Amro heeft de afdeling Intelligence Led Financial Crime een speciaal corona-onderzoeksteam opgericht. Dat onderzoekt 'ongebruikelijke en onverwachte transacties', zoals aanwijzingen voor fraude formeel worden genoemd. "We hebben gespecialiseerde teams met zware data-analisten, maar ook mensen met een achtergrond in criminologie, forensisch onderzoek en psychologie", zegt Robin de Jongh, hoofd Detecting Financial Crime bij ABN Amro. Het team maakt gebruik van automatisering en kunstmatige intelligentie om ongebruikelijke geldstromen op te sporen.
Maar er kan ook eerst een methode om fraude te plegen worden bedacht, of een profielschets van een fraudeur, als startpunt van een onderzoek.
Voorbeelden van onderzoeken
"We kijken scherp welke partijen bijvoorbeeld noodsteun aanvragen bij de overheid, terwijl ze daar helemaal geen recht op lijken te hebben", legt De Jongh uit. "Bijvoorbeeld als de omzet helemaal niet zo sterk gedaald is als door de aanvrager wordt beweerd. Of als ze helemaal niet actief zijn geweest als bedrijf. Of we zien dat iemand subsidie krijgt, en dat bedrag direct contant opneemt of overmaakt naar het buitenland."
Ook bij de Rabobank en ING worden ongebruikelijke transacties met coronasubsidies nagetrokken. De Rabobank krijgt steeds meer signalen van mogelijke fraude en verwacht dat die stijging doorzet, ook omdat de bank steeds meer ervaring met het speurwerk opdoet. Bij ING heeft het onderzoek onder meer bijgedragen aan het ontmaskeren van fraude met miljoenen mondkapjes.
De banken doen zelf geen politiewerk, maar rapporteren wel ongebruikelijke zaken bij de overheid. Zo heeft ABN Amro inmiddels 50 dossiers doorgestuurd naar de Financial Intelligence Unit (FIU), de financiële opsporingsafdeling binnen de Nationale Politie. Daar komen binnenkort nog 150 gevallen bij. En de bank gaat op korte termijn nog eens 800 opmerkelijke transacties in het kader van coronasteun onderzoeken.
Onderzoeksteam uitbreiden
Volgens de FIU worden nu in totaal meer dan honderd corona-gerelateerde fraudeverdenkingen nader onderzocht. Een deel van die dossiers heeft geleid tot aanhouding van verdachten en inbeslagname van vermogen, meldt de FIU. "Ook is de eerste rechtszaak een feit en is er tot vier jaar gevangenisstraf tegen twee fraudeurs geëist."
Chef onderzoek De Jongh van ABN-Amro wil zijn speciale team uitbreiden van 15 naar 30 man: "We hebben direct gemerkt dat de koppeling tussen data-analisten en onderzoekers erg effectief is in het blootleggen van ingenieus opgezette, foute geldstromen. Ook zien we dat criminelen steeds slimmer worden en daarom moeten ook wij ons blijven ontwikkelen."
Ook los van fraude in het kader van de corona-steunregelingen is de bank op zoek naar meer onderzoekers. "Banken hebben een poortwachtersrol, dat staat ook in de wet", zegt De Jongh. In totaal wil ABN Amro daarom voor het speurwerk op korte termijn 400 extra mensen werven.
