Politiebond over discriminatie: 'Te weinig oog voor agenten die afglijden'
Er is binnen de politie te weinig aandacht voor agenten die onbewust afglijden richting een etnisch profilerende houding, stelt de Nederlandse Politiebond. "Als je tien jaar lang in een bepaalde buurt werkt, met een hoge mate van criminaliteit en veel geweld, dan doet dat wat met je", zegt voorzitter Jan Struijs.
"Zeker bij agenten die in de noodhulp werken en 112-meldingen afhandelen. Dan is het belangrijk dat de organisatie voldoende oog heeft voor die medewerker die mogelijk aan het afglijden is. Ik denk dat we dat veel te weinig hebben gedaan."
Praat erover met elkaar op het moment dat je denkt: nu doe je uitspraken die niet meer kloppen.
Struijs ziet dat regelmatig. "Op een gegeven moment krijgen agenten thuis te horen: dit is mijn Anja niet meer, of; dit is mijn Klaas niet meer. Die signalen moeten we eerder op gaan pakken."
Als voorbeeld benoemt hij een agent die werkte in een gebied met veel arbeidsmigranten uit Oost-Europa. "In die wijken wordt soms veel gedronken, wat kan leiden tot agressief gedoe. Je probeert dan altijd te blijven oordelen op het gedrag in individuele situaties, vertelde die collega, maar de vooroordelen sluipen er toch in."
Zodra een leidinggevende of collega merkt dat een agent zulke patronen vertoont, moet daar volgens bondsvoorzitter Struijs meer mee worden gedaan. "Houd hem binnenboord. Zet 'm in een andere werkomgeving. Praat erover met elkaar op het moment dat je denkt: nu doe je uitspraken die niet meer kloppen."
'Mental check-ups'
Dat wordt hier en daar al gedaan, maar Struijs vindt dat er ruimte is voor verbetering: "Het zou goed zijn om vaste termijnen in te stellen voor 'mental check-ups', waarin we met collega's in gesprek gaan over dit onderwerp en hun kijk op de mensen in de wijk."
Ook politieonderzoeker Jaap Timmer herkent dit. Ervaringen die agenten opdoen bij eerdere incidenten, worden volgens hem onbedoeld meegenomen naar het volgende incident. "En dat kan vervolgens onbewust leiden tot etnisch profileren, zelfs wanneer de agent het niet zo bedoelt", verklaart Timmer. "Bij de politie is daar inderdaad vaak te weinig aandacht voor."
Volgens Timmer zou het goed zijn om hier meer sturing in te creëren op landelijk niveau: "Er zijn een heleboel plekken waar dit goed gaat, maar ook veel andere gevallen waar de leidinggevenden allang blij zijn als ze hun roosters gevuld krijgen."
Wisselen van wijk
Timmer onderschrijft dat veel praten en vooral rouleren van werkgebied effectieve middelen zijn om etnisch profileren tegen te gaan. "Leidinggevenden moeten goed in de gaten houden wat er speelt bij collega's en erover praten. Als een agent lijkt af te glijden, kan het goed zijn om hem een tijdje in een andere werkomgeving te laten meedraaien." Iedere wijk is anders en af en toe wisselen van werkgebied kan voorkomen dat bepaalde vormen van onbedoeld racisme zich opbouwen, zeggen Struijs en Timmer.
"Daarnaast is het belangrijk dat er een sfeer wordt gecreëerd waarin agenten hun collega's durven aan te spreken op signalen van zulk onbewust racisme", zegt Timmer. "Meestal bedoelt iemand het niet slecht, maar het kan wel schadelijke gevolgen hebben."
Korpsleiding
De korpsleiding zegt in een schriftelijke reactie dat de politie actief moet blijven om vooroordelen en racisme binnen het korps "uit te bannen en te voorkomen". "Racisme en discriminatie, in welke vorm dan ook, horen niet bij de politie thuis. Dat vraagt van ons allemaal alertheid en begrenzing waar dat nodig is. Dat wij stelling nemen en daar waar nodig elkaar aanspreken. Wij willen een divers korps zijn en daarmee een politie voor iedereen."
De Volkskrant schrijft vandaag dat recente ontwikkelingen korpschef Henk van Essen pijn doen. "Dit baart me zorgen", zegt Van Essen in een interview. Hij verwijst onder andere naar de Limburgse zaak waarbij meerdere agenten zijn ontslagen vanwege ernstig plichtverzuim. In die kwestie heeft discriminatie mogelijk ook een rol gespeeld.
Van Essen wil er vanwege het lopende onderzoek niet inhoudelijk op ingaan, maar is er wel van geschrokken: "Dit is niet de politie waar ik voor sta. Agenten horen onkreukbaar te zijn."
