Welke keuzes had Halsema? 'Er leek niks voorbereid' 

• Onno Beukers

  redacteur Binnenland

Na het protest gisteren op de Dam in Amsterdam worden ook vandaag en morgen in onder meer Den Haag, Groningen en Rotterdam demonstraties gehouden tegen racisme en machtsmisbruik door de politie. Maar kunnen zulke grote protesten wel als je de anderhalve-meter-regels in acht wil nemen?

Het begint bij de voorbereiding, zegt expert Frank Wijnveld. Hij is eigenaar van een bedrijf dat zich bezig houdt met crowd management. Normaal wordt er altijd een risicoanalyse gemaakt. "Dat zal nu ook gebeurd zijn," verwacht Wijnveld, "toch leek er niks voorbereid."

Bij twijfel: voorbereiden

Op dit moment zorgt Wijnveld met zijn collega's voor het uitrollen van de anderhalvemetereconomie in negen steden in ons land: "Halsema zei bij Op1 dat ze zondag toch onrustig werd, normaal ga je bij twijfel voor de zekerheid toch voorbereidingen inzetten, zorg je dat afzettingen klaar staan, of led-schermen om mensen er op te wijzen dat het vol is. Dat is niet gebeurd. Dan kun je ook niet meer ingrijpen, zonder dat het ongezellig wordt."

Ook Marco Zannoni is benieuwd naar de risicoanalyse die is gemaakt. Hij is veiligheidsexpert van het COT, een instituut voor veiligheids- en crisismanagement. Zannoni heeft nog wel wat vragen: "Werd er rekening gehouden met verstorende elementen, zoals je dat ook bij demonstraties tegen Zwarte Piet zag? Werd vanuit de lucht in de gaten gehouden of het te druk werd? Er zijn veel vragen waar burgemeester Halsema nog wel wat meer duidelijk over kan maken."

De gemeente en de politie hielden in Amsterdam rekening met 250 tot 300 mensen. Dat werden er duizenden. Toen het plein in korte tijd toch volstroomde, vond de 'driehoek' van burgemeester, politiechef en hoofdofficier van justitie het niet meer verantwoord om in te grijpen, omdat daarbij mogelijk geweld zou moeten worden gebruikt.

Gezondheid vs rellen?

Volgens crowdcontrol-expert Wijnveld houd je grote groepen ook niet zomaar tegen als je er niet op voorbereid bent:"Je kunt met politieagenten wel een lint maken en proberen mensen tegen te houden, maar mensen komen van alle kanten naar de Dam, dat houd je met een paar agenten niet tegen. Als je niet voorbereid bent kun je straten niet makkelijk meer afzetten."

Zannoni: "Het is ook de vraag hoe je omgaat met de veel grotere toeloop. Is de organisatie bijvoorbeeld zelf bereid om het stop te zetten?" Nu lijkt de keus: of de demonstratie door laten gaan met veel mensen en gezondheidsrisico's of stoppen door politieoptreden met mogelijk rellen als gevolg. "Het middenstuk is weg", zegt Zannoni, "Wat heeft de burgemeester nog meer geprobeerd?"

Belangrijk voor de demonstraties die gaan komen is in ieder geval dat de spelregels duidelijk zijn. En adviseert Zannoni: "Houdt altijd contact met de organisatie. Kijk samen naar wat er wel kan. Maak ook afspraken over het monitoren van het aantal mensen en over wat te doen als het te druk wordt."

Genoeg ruimte

In Rotterdam geldt er morgen een maximum van 80 demonstranten. De gemeente Den Haag heeft het Malieveld vanavond gereserveerd voor een demonstratie van de Black Lives Matter-beweging.

De betoging zou eerst gehouden worden op de Koekamp, maar is na overleg vanochtend verplaatst naar "de grootst mogelijke locatie". Daar kunnen deelnemers beter afstand tot elkaar bewaren en zich dus makkelijker houden aan de coronamaatregelen.

Of het voldoende is om anderhalve meter afstand te houden is de vraag. Zannoni: "Gemeenten moeten ook tijdig oproepen om niet meer te komen, als het te druk dreigt te worden. En blijven oproepen tot afstand houden. Als dat niet werkt zou de organisatie de demonstratie moeten beëindigen."

Afstandshelm

Volgens crowdcontrol-expert Wijnveld kan demonstreren in coronatijd bijna alleen in theorie: "In praktijk houden zoveel mensen bij elkaar geen afstand, je zou iedereen een helm moeten geven met een cirkel van anderhalve meter erop om afstand te houden, dat gebeurt natuurlijk niet."

Als laatste redmiddel ziet Zannoni het voorbereiden van politie-inzet: "Maar wel of niet inzetten is uiteindelijke risico afweging van de burgemeester."