Onrust over partnertoets bij steun voor zelfstandigen: 'Dit raakt hele gezinnen'

Er is onbegrip en frustratie onder zelfstandig ondernemers over de partnertoets bij de tweede ronde steunmaatregelen. Zelfstandigen met een partner die meer verdient dan 1500 euro per maand, krijgen vanaf 1 juni geen Tozo-uitkering meer. Tozo is de regeling waarmee het kabinet het inkomen van zelfstandigen die door de coronacrisis geen werk meer hebben, aanvult tot het sociaal minimum.

"Wij krijgen veel telefoontjes van zelfstandigen bij wie nu begint door te dringen dat het inkomen van de partner meetelt", zegt Roos Wouters van belangenorganisatie de Werkvereniging. "Dit raakt niet alleen zelfstandigen. Hele gezinnen worden geraakt. Die moeten het met de vaste lasten voor twee inkomens, ineens doen met één inkomen."

200 euro boodschappengeld

Yuri Landman, docent muziekinstrumentenbouw, had in de eerste ronde van het steunpakket nog wel recht op de Tozo. Hij verdient zijn geld op drie manieren: "Ik treed op, ik geef les en ik bouw instrumenten die ik verkoop." Eind maart zag hij al die pijlers instorten. "Eerst de optredens, toen sloten de scholen en toen viel het inkomen van de muzikanten weg waardoor ik ook geen instrumenten meer verkocht."

Vanaf juni krijgt hij geen uitkering meer. Het inkomen van zijn vriendin is hoger dan het sociaal minimum. "Wij hebben alle vaste lasten bij elkaar opgeteld. We houden 200 euro per maand over voor boodschappen en onvoorziene kosten", zegt Landman. Ze hebben twee kinderen.

Een financiële buffer heeft hij niet. "Mijn inkomen is jarenlang zo laag geweest dat ik niet heb kunnen sparen. Het ging eigenlijk net goed, en toen kwam corona."

De schoen wringt volgens Wouters van de Werkvereniging vooral als je de steun voor zzp'ers vergelijkt met de steun voor mensen in loondienst. "Die krijgen hun salaris tot drie keer modaal uitgekeerd, ook als ze thuis zitten. Dat gebeurt ook van publieke gelden. Waarom helpen we gezinnen met zelfstandigen dan alleen tot het sociaal minimum?"

Wouters doelt daarmee op de NOW-regeling. Daarmee wordt maximaal 90 procent van de loonkosten van een bedrijf vergoed. Mensen in loondienst bij dat bedrijf kunnen dan tot maximaal 9538 euro per maand worden uitbetaald. Het doel van die regeling is het behouden van banen, en dat is volgens het ministerie van Sociale Zaken de reden dat er tot ruim 9000 euro per werknemer wordt vergoed. "Anders zou de subsidie lager zijn, waardoor het de vraag is of het bedrijf alle banen kan behouden."

Je kunt de steun voor zelfstandigen ook vergelijken met de reguliere bijstand. In normale omstandigheden is dat het vangnet voor zelfstandigen. Er bestaan allerlei toetsen die bepalen of je er recht op hebt. Niet alleen het inkomen van je partner telt mee, maar ook je vermogen en de vraag of je bedrijf levensvatbaar is. Voor de tweede ronde Tozo zijn al die toetsen afgeschaft, behalve dus de partnertoets.

"In die zin is de Tozo al vrij coulant", zegt Marjan van Noort van FNV Zelfstandigen. Zij benadrukt dat het grote verschil met werknemers is dat zelfstandigen ondernemen, en dat je daarmee een risico accepteert. "Wij hebben vanaf het begin gezegd, als je partner genoeg verdient, 2000 of 3000 euro per maand, dan moet je de Tozo niet aanvragen."

Maarten Post van ZZP NL heeft die oproep ook gedaan. "Ik denk wel dat daar gehoor aan is gegeven, zelfstandig ondernemers willen het liefst zo lang mogelijk hun eigen broek ophouden."

Post en Van Noort zeggen daarom ook niet veel ongeruste telefoontjes van zelfstandigen ontvangen te hebben. "De mensen die denken; ik wil mijn volledige oude inkomen gecompenseerd hebben, die zullen er moeite mee hebben", zegt Post. "Maar dat is onterecht. Want als je ondernemer bent, moet je niet verwachten dat de overheid als het tegenzit jouw volledige inkomen kan compenseren. Het is een noodmaatregel."

Stip op de horizon

Een zorg die wel leeft bij ZZP NL en FNV Zelfstandigen is of het proces niet stroperig wordt door zo'n partnertoets, en het niet langer duurt voordat zelfstandigen het geld ontvangen. Bij de eerste ronde Tozo moesten sommige ondernemers langer dan vier weken wachten op geld.

Het ministerie laat weten dat ze verwachten dat dat geen problemen oplevert omdat er door de partnertoets veel minder aanvragen binnen zullen komen, en omdat de partnertoets niet van tevoren gecontroleerd hoeft te worden door gemeenten. Die kunnen uitgaan van een verklaring van de partner over zijn of haar inkomen. Dat leidt volgens het ministerie tot minder werk voor gemeenten.

Yuri Landman heeft de afgelopen maanden gebruikt om een stripboek te tekenen. "Ik heb deze week gehoord dat de uitgever het stripboek heeft geaccepteerd." Over vijf maanden komt dat uit. "Dat is ook financieel gezien een stip op de horizon. Maar van mij mag het nu wel 2021 worden."