'Intensive care-light' in plaats van uitbreiden IC-capaciteit

• Robert Chesal

  redacteur Buitenland

Nederlandse ziekenhuizen moeten hun IC-capaciteit niet sterk uitbreiden, maar wel zorgen dat patiënten sneller van de intensive care af kunnen. Door het creëren van nieuwe afdelingen voor revalidatie kun je ruimte scheppen op de intensive care voor degenen die de meeste baat hebben bij IC-zorg, zegt longarts-intensivist Leo Heunks van het Amsterdam UMC.

Na maandenlange druk op de IC's door het coronavirus wil de politiek meer zekerheid. Vandaag debatteert de Tweede Kamer over het uitbreiden van de IC-capaciteit. Minister De Jonge van Volksgezondheid wil het aantal bedden snel opkrikken, van 1250 naar 1700.

Een grote meerderheid van intensivecareverpleegkundigen ziet dat niet zitten, zo bleek dinsdag uit een enquête. De verpleegkundigen vrezen dat zo'n snelle uitbreiding gaat leiden tot kwaliteitsverlies en groeiende personeelstekorten. Maar de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care blijft op die uitbreiding aandringen.

'Grote uitbreiding onverstandig'

"Een enorme toename van het aantal intensivecarebedden lijkt mij heel onverstandig en onnodig", zegt longarts-intensivist Heunks. Hij vindt het niet slim om te midden van een pandemie de normale capaciteit te bepalen, terwijl niet duidelijk is of er zich weer een grote piek aan patiënten gaat voordoen. IC-bedden zijn duur: rond 2500 euro per dag in een academisch ziekenhuis.

"Voor de crisis hadden we genoeg IC-bedden", zegt Heunks. "De landelijke bezettingsgraad was rond 80 procent. Ik ben 15 jaar intensivist en heb het nog niet meegemaakt dat we een patiënt hebben moeten weigeren omdat er landelijk geen IC-bed beschikbaar was". Zelfs de ergste piek van coronazieken in maart hebben de ziekenhuizen kunnen opvangen, zegt Heunks, "hoewel met grote inzet van personeel en ten koste van de reguliere zorg".

'IC-light'

Een beter en goedkoper alternatief voor meer IC-bedden is het creëren van beademingsrevalidatieklinieken, zegt Heunks. Deze vorm van zorg, die ook 'IC-light' wordt genoemd, bestaat al in de VS en Canada. Zulke afdelingen vangen IC-patiënten op die niet meer in acute nood verkeren, maar die nog wel moeten ontwennen van de beademingsmachine, intensieve revalidatie krijgen, een normaal dag- en nachtritme leren aanhouden en normale voeding krijgen.

Zulke patiënten krijgen betere zorg in zo'n revalidatiekliniek dan op de normale IC, waar het zorgpersoneel zich vooral bekommert om levensbedreigend zieke patiënten, zegt Heunks. "Deze revaliderende patiënten worden nog wel beademd, maar hebben vooral baat bij een eenvoudiger IC-omgeving, met mogelijkheden tot psychologische begeleiding en contact met familie en vrienden. Dat kan goed buiten een reguliere IC-afdeling, tegen veel lagere kosten." Een bed op een IC-light kost 1800 euro per dag. In Nederland wordt hier heel beperkt mee geëxperimenteerd.

Niet iedereen is ervan overtuigd dat het bevorderen van de uitstroom van patiënten naar een revalidatie-afdeling het verschil kan maken als er een nieuwe piek aan coronapatiënten komt. Diederik Gommers, voorzitter van de Vereniging voor Intensive Care, vindt dat dit idee "aan de achterkant helpt, maar niet aan de voorkant". In zijn ogen biedt Heunks' plan geen soelaas "als je een grote golf covid-patiënten in een keer hebt die IC-zorg nodig hebben".

Maar volgens Heunks is het eenvoudigweg een kwestie van ruimte scheppen. Hoe sneller patiënten van de IC af kunnen, hoe meer ruimte er beschikbaar is voor de acute zorg.

Aanbod bepaalt vraag

Een tweede economisch argument om het aantal IC-bedden niet uit te breiden is dat het aanbod de vraag bepaalt. "Zodra je meer IC-bedden beschikbaar hebt, ga je meer patiënten naar de IC sturen", zegt Leo Heunks. Vergelijk het maar eens met pogingen om files te bestrijden door meer asfalt te leggen. Als er meer rijbanen zijn, stappen meer mensen in de auto en raakt de weg weer vol. Studies uit de VS laten zien dat artsen een lagere drempel hanteren om iemand op de IC op te nemen wanneer er meer IC-bedden vrij zijn.

Heunks wil dat voorkomen. "Nu hebben we een systeem waarbij we alleen patiënten op de IC opnemen als er echt een goede reden is. Als we nu in Nederland dus meer IC-bedden openen en personeel opleiden, zullen de kosten enorm toenemen en zal het moeilijk zijn in de toekomst het aantal bedden weer te verminderen."