'Doorwerken met griepverschijnselen echt niet doen'
Vrijwel alle mensen gaan gewoon naar hun werk als ze griepachtige klachten hebben. Voor personeel in de zorg geldt dat nog sterker dan voor andere beroepen. Er zijn verschillende verklaringen voor die hoge arbeidsmoraal, variërend van geen betaald ziekteverlof, angst om de baan kwijt te raken tot het gevoel onmisbaar te zijn.
Dat blijkt uit internationaal onderzoek waaraan anderhalf jaar geleden ruim vijfhonderd mensen uit enkele tientallen landen deelnamen. De onderzoeksresultaten verschenen vandaag in het wetenschappelijke tijdschrift Plos One.
Volgens de onderzoekers is het beeld dat uit hun studie oprijst ook van toepassing op de corona-uitbraak. Covid-19-infecties kondigen zich in veel gevallen ook aan met griepachtige klachten.
Ook met koorts
Bij 'milde' griepklachten, zoals hoesten, keelpijn en verkoudheid, gaan vrijwel alle gezondheidswerkers naar hun werk. In andere beroepen blijven meer mensen thuis.
Duidelijker verschillen zijn er bij ergere klachten. Ruim een kwart van de zorgwerkers werkt ook met koorts gewoon door. In andere beroepsgroepen doet maar 16 procent van de mensen dat. Bijna de helft van de gezondheidswerkers geeft aan dat ze collega's met griepsymptomen niet mijden. In andere beroepen doet zestig procent dat wel.
"Het gaat per land om kleine aantallen respondenten", zegt Andreas Voss, hoofd medische microbiologie in het Canisius Wilhelmina Ziekenhuis in Nijmegen en hoogleraar aan het Radboudumc. Hij is een van de hoofdonderzoekers. "Maar we zien maar heel weinig variatie tussen landen onderling. Daarom denk ik dat het een heel goed beeld geeft van de situatie." De onderzoeksresultaten sluiten ook aan bij die van eerdere, kleinere onderzoeken.
Risico op infecties
"De basisinstelling van mensen in de zorg, en trouwens ook erbuiten, is om redelijk lang door te gaan met werken, "zegt Voss. "Dat betekent onnodig risico voor verspreiding van infectieziekten."
De redenen om zulke risico's te nemen, lopen uiteen. In sommige landen bestaat geen betaald ziekteverlof of is dat aan een maximum aantal dagen gebonden. Soms is onzekerheid over het behoud van een baan de reden om te blijven werken als dat maar enigszins kan.
"Mensen willen ook hun collega's niet laten zitten. Dat speelt zeker in de zorg. Iedereen weet dat je niet vervangen wordt als je je ziek meldt. Dat betekent dus dat je collega dan harder moeten werken. Mensen willen geen probleem creëren door weg te blijven. Dus werken ze haast instinctmatig door, maar daardoor veroorzaken ze juist grotere problemen. Omdat ze mogelijk collega's besmetten en patiënten."
Gedragsverandering nodig
Voss heeft dat ook in zijn eigen ziekenhuis, het Canisius Wilhelmina, zien gebeuren. "Zeker in het begin van de uitbraak bleven mensen met ziekteverschijnselen toch naar hun werk komen. Op een gegeven moment hadden we 138 besmette medewerkers. Ruim een derde was in het ziekenhuis besmet geraakt en van die groep hebben we weer bij meer dan een derde kunnen vaststellen dat die door collega's besmet zijn."
Overigens was dat aan het begin van de corona-epidemie een gevolg van het overheidsbeleid. Mensen in vitale beroepen werden geacht door te werken zolang ze geen koorts hadden. Toen de regels strenger werden en huisgenoten van mensen met koorts ook thuis moesten blijven, werden gezondheidswerkers daarvan uitgezonderd. Het laagdrempelige testbeleid voor medewerkers in de zorg is pas in de loop van april en met veel horten en stoten op gang gekomen. Op veel plekken was er een tekort aan persoonlijke beschermingsmiddelen.
In het NOS/NTR-radioprogramma Nieuws en Co zei Voss daarover dat de instructies in de beginperiode van de uitbraak om door te werken "fout" waren. "We zijn uitgegaan van de belangrijkste symptomen bij covid-19 en hebben al die kleinere symptomen over het hoofd gezien. Dat is in de ziekenhuizen redelijk snel bijgesteld, maar eigenlijk een beetje te laat."
Het zal volgens Voss heel lastig zijn om te zorgen dat mensen niet langer met griepachtige klachten gaan werken. "Dat ziek doorwerken speelt elk jaar met de griep en nu met het coronavirus. En dat moet stoppen. Daar is een gedragsverandering voor nodig en dat gaat traditioneel heel moeizaam. Ik denk wel dat deze pandemie het iets makkelijker zal maken", zegt Voss.
