Rusland rapporteert weinig coronadoden: 'Niemand gelooft dit'

Lang hield de Russische regering vol dat het coronavirus onder controle was. Rusland stuurde medische hulp naar het buitenland, bijvoorbeeld naar Italië, en beweerde zelf grotendeels gespaard te blijven voor de crisis.

Dat is in elk geval verleden tijd. Waar in de meeste Europese landen het aantal covid-besmettingen over de piek heen lijkt, blijft het in Rusland sterk stijgen. Vandaag werden meer dan 10.000 nieuwe patiënten geregistreerd, wat het totaal op bijna 188.000 brengt.

Maar opvallend: het sterftecijfer in het land stijgt nauwelijks mee. Volgens officiële cijfers zijn nu 1723 mensen aan covid-19 overleden, nog geen één procent van het totaal aantal patiënten. Critici zetten vraagtekens bij de cijfers en bij de communicatie van de Russische overheid.

'Rusland telt correcter'

"Over het aantal doden is veel twijfel. Eigenlijk gelooft niemand het", zegt correspondent David Jan Godfroid. Zo vinden veel Russen het verdacht dat de laatste weken veel meer mensen dan normaal overlijden aan een longontsteking. "Je kan zomaar bedenken dat dat voor het grootste deel ook coronaslachtoffers zijn."

Nog niet zo lang geleden hielp Rusland andere landen die met corona te kampen hadden. Dat is inmiddels wel anders:

De manier van tellen in Rusland is in elk geval erg conservatief, zegt demograaf Sergei Timonin in de krant The Moscow Times. Waar andere landen in zo'n 10 procent van de verdachte overlijdens een autopsie uitvoeren, doet Rusland dat volgens hem in 70 procent van de gevallen." Covid-patiënten die bijvoorbeeld overlijden aan een hersenbloeding, worden zo niet meegenomen in de cijfers."

"Als dit allemaal overwaait, moeten we de cijfers opsplitsen in twee categorieën", verduidelijkt longarts Andrei Tsjernjajev in hetzelfde artikel. "Mensen die specifiek gestorven zijn aan covid-19, en mensen die covid-19 hadden, maar er niet aan gestorven zijn. Volgens mij telt Rusland zo correcter dan Italië, België of de VS."

Alleen al in Moskou wordt duidelijk hoe die telmethode de officiële cijfers beïnvloedt. De 956 officiële corona-sterfgevallen die daar zijn geregistreerd vormen maar een fractie van het totale aantal overledenen, weet demograaf Timonin. "Daarnaast zijn nog eens meer dan 1500 mensen gestorven die wel corona hadden, maar bij wie het virus volgens de arts geen beslissende rol speelde in hun overlijden."

Medische tekorten

"Achter die lage sterftecijfers kan van alles zitten", zegt correspondent David jan Godfroid. "Het zou kunnen dat de autoriteiten niet willen dat er paniek uitbreekt, of dat de Russische macht niet wil erkennen dat de gezondheidszorg de uitbraak niet aankan."

Van tekorten aan materiaal is in ziekenhuizen is al langer sprake, weet hij. "Mondkapjes, beschermende kleding, moderne beademingsapparatuur... Hoe verder je van de steden af komt, hoe groter de problemen." Omdat niet officieel wordt bijgehouden hoeveel gezondheidswerkers zijn overleden aan het virus, houdt een groep artsen online een eigen lijst bij. Die bevat meer dan 120 namen, en blijft groeien.

Straalt af op de president

Verschillende zorgmedewerkers trokken aan de bel over de tekorten, onder andere in filmpjes op sociale media. Maar dat dat niet zonder risico is, bewijst onder meer het verhaal van Natalja Trofimova. De arts in de stad Priozersk had mensen met corona moeten verzorgen, maar werd ontslagen nadat ze zich openlijk afvroeg of haar ziekenhuis wel klaar was voor de toestroom aan patiënten.

President Poetin heeft het tekort aan mondkapjes inmiddels onderkend, en zegt dat er gewerkt wordt aan een oplossing. "Maar verder is zijn rol in deze crisis vrij onduidelijk", zegt Godfroid. "Hij vertoont zich ongeveer een keer per week, en spreekt dan het volk toe. Verder heeft hij veel verantwoordelijkheden van zich afgeschoven naar burgemeesters en provinciebestuurders."

Uiteindelijk speelt politiek een belangrijke rol, denkt Godfroid, bij de manier waarop in Rusland gecommuniceerd wordt over de gevolgen van het coronavirus. "Als er nu veel mensen overlijden, straalt dat uiteindelijk ook af op de president."