Nederlandse universiteiten geven na de zomer 'hybride onderwijs'
De Vereniging van Universiteiten (VSNU) heeft een leidraad bekendgemaakt voor het universitair onderwijs na de zomer: On Campus, als het kan. Online omdat het kan. Daarmee wil de koepelorganisatie duidelijkheid scheppen. Want universiteitsbesturen, docenten en studenten hebben veel vragen over de vorm die het onderwijs moet krijgen zolang de coronamaatregelen van kracht zijn.
Al het universitair onderwijs en onderzoek gebeurt sinds 16 maart op afstand. Ondertussen zijn meer activiteiten online gegaan. Deze maand houden alle Nederlandse universiteiten online open dagen. Hun voorlichting is inmiddels ook digitaal beschikbaar.
De universiteiten bereiden zich voor op verschillende scenario's. Ze hervatten colleges op locatie waar dat conform de anderhalvemeterregel kan. Waar dat niet mogelijk is, blijven ze uitwijken naar online lesgeven. Voor sommige onderdelen, zoals practica en veldwerk, hebben ze nog geen goede vervanging, zegt de VSNU.
Afstuderen heeft dus nog praktische haken en ogen. "Dat is vooral moeilijk bij afstudeerprojecten waarbij je fysiek aanwezig moet zijn", zegt een woordvoerder "Denk aan proefjes, werken met een microscoop, mensen persoonlijk spreken. Dingen die niet thuis kunnen".
Voorlopig online
Niet alle universiteiten willen uitgebreid praten over hun plannen, maar de Universiteit Leiden doet wel een uitspraak. In een coronabericht op de studentenpagina van de site schreef vice-rector magnificus Hester Bijl dat "we ons voorbereiden om ons onderwijs van september 2020 t/m januari 2021 grotendeels online aan te kunnen bieden en waar mogelijk weer in onze gebouwen". Ze zegt te hopen "dat we elkaar zo snel mogelijk ook op de campus kunnen ontmoeten."
Een deel van het onderwijs zal op locatie plaatsvinden en een deel online. We zoeken de beste hybride oplossing.
Bijl geeft aan dat hybride onderwijs organisatorisch complex is, en blijft. "Per opleiding wordt bekeken welke delen van het onderwijs fysiek kunnen worden gegeven zoals practica, kleine werkgroepen en tutoronderwijs. Het schakelen tussen online en on campus onderwijs doen we niet van de ene op de andere dag. Dit doen we stapsgewijs."
Ook in Groningen denken ze hardop na over gecombineerd online en live onderwijs. "Ook als de grootste crisis voorbij is, zullen we als Nederlandse universiteiten online onderwijs blijven aanbieden. De RUG doet daar ook aan mee", zegt bestuursvoorzitter Jouke de Vries tegen de UKrant vandaag. "Een deel van het onderwijs zal op locatie plaatsvinden en een deel online. We zoeken de beste hybride oplossing, maar je moet het fysieke gedeelte natuurlijk goed regelen."
Ruimte bepaalt onderwijsvorm
Volgens De Vries heeft de anderhalvemeterregel gevolgen voor vakken waarin veel studenten tegelijk colleges moeten volgen. "De grote massabijeenkomsten, zoals hoorcolleges, zullen dan moeilijk fysiek te regelen zijn. Maar bij de kleinere faculteiten en de kleinere groepen kan ik me voorstellen dat wanneer fysiek onderwijs weer toegestaan is, je wel iets kunt organiseren."
Sommige universiteiten hebben meer ruimte, waardoor het weer opstarten van fysiek onderwijs makkelijker zal gaan. De Universiteit Twente, bijvoorbeeld. "De UT heeft het 'geluk' dat wij beschikken over een uitgestrekte campus", zegt een woordvoerder. "We gaan proberen zoveel mogelijk fysiek onderwijs aan te bieden. Fysiek onderwijs vinden we belangrijk omdat ons onderwijsconcept sterk leunt op veel samenwerken in kleine groepen en intensief contact tussen docenten en studenten."
Andere universiteiten, zoals die in Utrecht en Maastricht, zeggen de volgende kabinetsbesluiten over de coronamaatregelen, op 13 mei, af te wachten voordat zij uitspraken doen over de onderwijsvormen die zij aan zullen bieden.
Kritiek
Antropoloog en universitair docent Ajay Ghandi van de Universiteit Leiden zegt te snappen waarom er nu online colleges moeten worden gegeven, maar hij vreest "dat deze atypische situatie genormaliseerd wordt" door universiteiten die nu al aankondigen dat ze komend academisch jaar weer digitaal les gaan aanbieden. "Ik ben heel sceptisch over de kwaliteit van digitaal onderwijs. Ik heb door deze situatie ontdekt hoe belangrijk lichaamstaal en goed oogcontact zijn. Het is ontzettend moeilijk om studenten tot denken aan te zetten wanneer je naar een computerscherm kijkt met 20 gezichten in kleine blokjes. Dat werkt voor een paar weken, maar op lange termijn is het geen oplossing".
Miko Flohr, eveneens werkzaam aan de Universiteit Leiden als universitair docent Oude Geschiedenis, zegt in deze Twitterdraad er zin in te hebben:
