De wonderbaarlijke poging van Lazio om de landstitel van 1915 te veroveren

• Arthur Huizinga

In 1921 werden Adolfo Gnecco en Claudio Casanova gehuldigd als kampioen van Italië. Alleen waren Gnecco en Casanova toen al ruim vijf jaar dood.

Doelman Gnecco en verdediger Casanova maakten deel uit van het elftal van Genoa dat aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog furore maakte. Met nog één duel te spelen in het seizoen 1914/1915 stond de ploeg van de Engelse avonturier Bill Garbutt bovenaan in het kampioenschap van Noord-Italië.

En ook al waren de clubs uit het rijke noorden al jaren de beste van Italië, nationaal kampioen werd je pas na een finale tegen de kampioen van het midden en zuiden. En daarvoor had Lazio de beste papieren.

Zo ver kwam het niet. Op 23 mei 1915 verklaarde Italië de oorlog aan Oostenrijk-Hongarije, waarmee het kort daarvoor nog een bondgenootschap vormde. Een dag later werden alle voetbalcompetities opgeschort.

Gnecco, Casanova en de meeste andere jonge, gezonde mannen werden onder de wapenen geroepen. Tot een afronding van het seizoen zou het niet meer komen.

Genoa kampioen

Na het einde van de Eerste Wereldoorlog werd Genoa in de toonaangevende sportkrant La Gazzetta dello Sport uitgeroepen tot de kampioen van Italië in het seizoen 1914/'15.

Maar áls er al een landstitel vergeven zou kunnen worden, dan had Lazio minstens zo veel recht daarop als Genoa. Dat is, ruim honderd jaar later, tenminste de conclusie van Gian Luca Mignogna, advocaat in Rome en hartstochtelijk Lazio-fan.

"Van kinds af aan verzamelde ik almanakken, jaarboeken en statistische en historische boeken", vertelt Mignogna vanuit zijn huis in Rome. "Zo kwam ik erachter dat er iets niet klopte."

"De lezing is dat de Italiaanse voetbalfederatie ergens tussen 1919 en 1921 de landstitel aan Genoa heeft toegewezen. Dat is niet waar. In het officiële jaarboek van de voetbalbond in 1927, bijvoorbeeld, staat gewoon dat het seizoen gestaakt is. En dat er dus geen kampioen kon worden aangewezen."

Mignogna deed jarenlang onderzoek naar het bewuste seizoen. Op 24 mei 2015, precies honderd jaar na het begin van de Eerste Wereldoorlog voor Italië, bood hij zijn bevindingen aan bij de Italiaanse voetbalbond.

Gebroken scudetto

"In mijn ogen moet de titel van 1915 ex aequo toegekend worden aan Lazio en Genoa, de twee ploegen die hoogstwaarschijnlijk de finale om het landskampioenschap zouden hebben gespeeld. Maar de voetbalfederatie vroeg om aanvullend bewijs."

"Met een groep historici hebben we toen als moderne archeologen gezocht naar aanvullende bewijzen. In 2017 hebben we alles samengevoegd in een boek: 'Lo Scudetto Spezzato: Storia Di Un Campionato Mai Terminato (De gebroken scudetto: het verhaal van een kampioenschap dat nooit werd uitgespeeld, red)'."

De kern van het hardnekkige misverstand bleek te liggen in het tijdschrift L'Italia Sportiva. Deze Romeinse sportkrant was vanaf 1920 het officiële orgaan van de Italiaanse voetbalfederatie in het zuiden van Italië. In het noorden was in die tijd La Gazzetta dello Sport de spreekbuis van de voetbalautoriteiten.

In L'Italia Sportiva stond dat Lazio als kampioen van Midden- en Zuid-Italië kon worden beschouwd. En in La Gazzetta dello Sport werd Genoa uitgeroepen tot kampioen. Echter: niet alleen van Noord-Italië, maar van heel Italië.

Ten onrechte, aldus Mignogna. Maar waar de roze sportkrant uitgroeide tot de meest invloedrijke van het land, stierf L'Italia Sportiva al snel een stille dood. En daarmee ook de claim van Lazio op de landstitel.

Al vier jaar uitstel

Ongeveer een jaar nadat Mignogna zijn bevindingen had aangeleverd bij de Italiaanse voetbalbond, kreeg de advocaat gelijk van een commissie van wijze mannen. Mysterie opgelost, zou je zeggen. Niet dus.

Want nu gooiden hervormingen van de Italiaanse voetbalbond roet in het eten. "Alle beslissingen werden uitgesteld tot er een opvolger was gevonden van bondsvoorzitter Carlo Tavecchio. Vervolgens stelde de nieuwe voorzitter Gabriele Gravina in juni 2019 een nieuwe commissie aan het werk", aldus Mignogna.

"We hebben ons dossier van ruim 3.000 pagina's overhandigd en de verwachting was dat begin 2020 uitspraak zou worden gedaan. Maar toen brak de coronacrisis uit."

Italië is met ruim 26.000 slachtoffers en bijna 200.000 besmettingen het zwaarst getroffen land in Europa. Ook advocaat Mignogna is elke dag in de weer om mensen bij te staan die door de coronamaatregelen zijn getroffen.

Toch is de belangstelling voor de scudetto van 1915 juist nu enorm. Want ook nu ligt de competitie stil en rijst de vraag hoe het verder moet.

Zo maakte Arturo Diaconale, woordvoerder van Lazio-voorzitter Claudio Lotito, op 3 februari al de vergelijking met 'het onrecht' van de voetbaljaargang 1914/1915. Lotito zelf was de eerste die aandrong op hervatting van de Serie A.

"De Serie A gaat sowieso worden hervat, linksom of rechtsom", vertelt Serie A-kenner Willem Haak. "Er zijn nu zelfs plannen om alle duels in Rome af te werken, waar de sterftecijfers een stuk lager liggen dan in het noorden."

Voor de buitenwereld is Lazio een club die vooral in het nieuws komt door racisme en een rechts-extremistische aanhang. Toch zijn er in Italië genoeg mensen die de club de titel gunnen.

"In Italië stappen ze toch wat makkelijker over die excessen heen", constateert Haak, die in januari nog een reportage maakte over de Derby della Capitale tussen Lazio en AS Roma. "Juventus is de meest gehate club in Italië, al is het maar door de ongelooflijke dominantie de laatste jaren. Nu de competitie gestopt is, is Lazio als de dood dat de club opnieuw een landstitel door de neus geboord wordt."

Mignogna hoopt vurig dat dit seizoen niet als een nachtkaars uitgaat, zoals in 1915. "Het zou ook een welkome afleiding voor de Italianen zijn. Maar gezondheid staat voorop", denkt de advocaat.

"Niemand kan voorspellen hoe lang we in de greep zullen blijven van het coronavirus. Maar ooit zal dit seizoen in de Serie A worden uitgespeeld. En dan heeft dit Lazio een grote kans op die derde scudetto. Of eigenlijk: de vierde."