Tegenslag voor onderzoek naar coronabehandeling met ebolamedicijn
Een Chinees onderzoek naar het behandelen van vooral ernstig zieke coronapatiënten met remdesivir is stopgezet. De eerste resultaten ervan lijken weinig hoopgevend. Over remdesivir, een medicijn tegen ebola, bestaan grote verwachtingen voor de behandeling van covid 19-infecties, de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus.
Het middel van Gilead Sciences is nog niet toegelaten en wordt alleen in studieverband en op experimentele basis aan ernstige zieke patiënten gegeven. Dat gebeurt ook in Nederlandse ziekenhuizen. Voor die experimentele behandelingen is expliciet toestemming nodig van de patiënt of zijn of haar familie. Er zijn nog geen bewezen werkzame medicijnen tegen covid-19.
Teleurstellende resultaten
In de samenvatting van hun onderzoeksresultaten, die gisteren per ongeluk door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) online werd gezet, melden de wetenschappers dat er bij de 237 patiënten in de studie "geen verband was tussen het gebruik van remdesivir en de snelheid van herstel". De patiënten waren verdeeld over een behandelgroep en een groep die de standaardbehandeling kreeg.
De onderzoekers schrijven verder dat er "in deze voortijdig afgebroken studie bij in het ziekenhuis opgenomen volwassen patiënten met ernstige covid-infecties geen verband is gevonden tussen gebruik van remdesivir en gunstige klinische of virologische effecten".
Farmaceut ziet toch mogelijk effect
Gilead Sciences reageerde verbolgen op de publicatie van de samenvatting. Niet alleen was het bericht op de WHO-site volgens de farmaceut zonder toestemming van de onderzoekers gepubliceerd, het bevatte ook onjuistheden.
De studie is afgebroken omdat er te weinig deelnemers waren om voldoende bewijskracht te verzamelen over de werkzaamheid van remdesivir, zegt het bedrijf in een officiële reactie. Hoewel de data vanwege het afbreken van de studie incompleet zijn, laten die volgens Gilead "een mogelijk gunstig effect van remdesivir zien, met name bij patiënten die er in de vroege fase van hun ziekte mee behandeld worden".
De hoge verwachtingen over remdesivir zijn gebaseerd op de sterke werking ervan in het laboratorium. Ook een studie met resusapen leverde op dat het middel, als het vroeg in het ziekteproces gegeven wordt, effectief is bij behandeling van covid-infecties bij die dieren.
Vrijwel gelijktijdig werden resultaten bekend over de behandeling van 125 in overgrote meerderheid zeer ernstige covid-patiënten van een academisch ziekenhuis in Chicago. Bij alle patiënten - op twee na die overleden - nam de koorts snel af net als de luchtwegklachten. Bij deze studie was er geen controlegroep van patiënten die geen remdesivir kregen.
Op allerlei plekken in de wereld - waaronder het LUMC- lopen covid-studies rond remdesivir.
Medicijn tegen reumatische artritis
Er loopt nog meer onderzoek naar mogelijke geneesmiddelen. De Zwitserse farmaceut Roche startte begin april onderzoek of het medicijn Actemra bij ernstige covid-patiënten met longontsteking bruikbaar is. Dat middel is eigenlijk voor patiënten met reumatische artritis. Uiteindelijk moeten 400 patiënten in Nederland, de Verenigde Staten en Spanje meedoen aan de studie. De ene helft krijgt Actemra, de andere een placebo. De resultaten worden in de zomer verwacht.
Bij virusinfecties worden afweermechanismen geactiveerd die het virus moeten aanpakken. Maar patiënten kunnen ziek worden als ze er te veel van aanmaken. Actemra blokkeert de werking van één van die stofjes. In China lijkt Actemra tot verbetering te leiden bij patiënten. Het compenseert een te sterke reactie van het immuunsysteem die bij veel patiënten optreedt en die gevaarlijk is.
Ook in Italië hebben artsen het artritis-medicijn ingezet. Daar zou het geholpen hebben bij het voorkomen dat sommige mensen op de IC belanden. Die Chinese en Italiaanse resultaten moeten bevestigd worden in de nu lopende grote studie.
Sanofi heeft een vergelijkbaar medicijn, Kevzara, dat ook in onderzoek is voor gebruik bij covid-infecties.
Malariamiddelen
Over het malariamiddel chloroquine en het nauw verwante hydroxychloroquine worden de berichten steeds negatiever. Aanvankelijk waren er enkele - internationaal zwaar bekritiseerde - onderzoeken die een gunstige effect lieten zien als covidpatiënten die middelen kregen. Intussen is er nieuw onderzoek gepubliceerd dat concludeert dat er weinig of geen effect is.
Wel blijken de bijwerkingen een nog veel groter probleem dan aanvankelijk gedacht. In de VS is een studie stopgezet vanwege een groot aantal doden in de onderzoeksgroep. De middelen kunnen hartritmestoornissen veroorzaken, soms zo ernstig dat ze tot een hartstilstand leiden. De Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit FDA heeft een waarschuwing doen uitgaan die middelen alleen te geven onder strikte begeleiding in het ziekenhuis vanwege deze risico's.
Daarom is er dringend meer onderzoek nodig naar de veiligheid van de middelen.
