Tijdens ramadan geen bezoek aan moskeeën of heilige steden, ‘en dat doet pijn’

• Oumaima Abalhaj

  redacteur Buitenland

Deze week begint de ramadan. Moslims lezen uit de koran, bidden vaker en gaan normaal gesproken ook meer naar de moskee. Voor dat laatste reizen jaarlijks miljoenen mensen af naar de heilige steden Mekka en Medina in Saudi-Arabië. Door de coronacrisis zit dat er dit jaar niet in, want ook die steden zijn nu gesloten.

Saudi-Arabië kwam begin deze maand met strengere regels. Zo mogen inwoners van Mekka helemaal niet naar buiten. In de tweede heilige stad van het land, Medina, zijn de regels iets soepeler. Daar mag je tot 15.00 uur nog wel naar buiten. Tijdens de ramadan wordt dat verruimd tot 17.00 uur.

De maatregelen zijn voor Zakaria Bouhkim begrijpelijk. Samen met zijn vader heeft hij een reisbureau in Amsterdam. Ze organiseren reizen naar Mekka en Medina voor moslims uit Nederland. Normaal gesproken zou hij nu groepen door de heilige steden begeleiden, maar Bouhkim zit thuis. "Het doet veel pijn. Ik was daar om de acht weken en nu ben ik al twee maanden in Nederland."

Eind maart besloot Bouhkim om alle reizen te annuleren. Iedereen kreeg z'n geld terug. Hij vindt het zuur voor de mensen die nu niet kunnen gaan. In 2013 maakte Bouhkim voor het eerst de ramadan in Mekka mee. "Het is daar zo mooi, prachtig. Elk jaar weer deed ik een smeekbede om hier terug te keren tijdens de ramadan en nu kan dat niet. We zien allemaal beelden van lege moskeeën. Dat doet wat met je, vooral als je gewend bent dat het altijd bomvol is."

Dat geldt ook voor de 27-jarige Azeddine uit Utrecht. Hij woont al zes jaar in Medina voor zijn studie theologie aan de Islamitische Universiteit. Dit wordt zijn derde ramadan in Saudi-Arabië. "Dat is hier prachtig. De saamhorigheid die je hier voelt, de sfeer. Iedereen bidt naast elkaar, zwart, wit, rijk en arm - iedereen is gelijk."

In Medina wonen veel arbeiders uit Zuidoost-Aziatische landen. Vaak zijn dat arme mensen die tijdens de ramadan hun heil zoeken in de moskee. "Tijdens de ramadan probeert iedereen het beste te geven. Er was altijd genoeg eten voor iedereen. De armen konden in de moskee het vasten verbreken, maar nu valt dat weg. Nu zie je dat mensen elkaar proberen te helpen door bijvoorbeeld voedselpakketten uit te delen."

Het deels sluiten van de stad heeft economische gevolgen voor de inwoners van de stad, ziet Azeddine. Bijvoorbeeld voor Ahmed Suleiman. Hij werkt in een winkel en leeft normaal gesproken van de pelgrims die komen en gaan. Nu blijven die weg, maar dat vindt hij niet erg.

"De overheid doet dit om onze veiligheid en gezondheid van de mensen te garanderen, want dat gaat nu even voor. Als er geen strenge maatregelen werden genomen, dan was het aantal coronagevallen hier uit de klauwen gelopen. Nu valt het allemaal reuze mee."

Om de financiële klap op te vangen krijgt hij overheidssteun, dus houdt hij de ruimte om zich te focussen op de ramadan.

"Voor mij draait de ramadan om aanbidding. Ik kan nu rustig de dag beginnen met lezen uit de koran, bidden en in de keuken helpen met de voorbereiding voor de iftar. Het lijkt misschien niet veel, maar zo probeer ik de essentie van de ramadan uit te voeren: dichter bij mezelf en Allah staan."

Azeddine ging normaal gesproken dagelijks naar de heilige moskee. Dat het er dit jaar anders uitziet, is onwerkelijk voor hem. "Het is moeilijk om voor te stellen. We moeten er het beste van maken. Ik probeer te denken in oplossingen. Nu ga ik gewoon alle gebeden thuis doen."

Dat doet Bouhkim ook in Amsterdam. "Tijdens de ramadan hebben de moslims meestal de televisie aanstaan met livebeelden van de Kaäba in Mekka. Je hoort en ziet de mensen bidden, maar dit jaar zullen er geen massale gebeden zijn. We zullen alleen maar een leeg plein zien."