'Immuniteit zeer bepalend voor komende jaren'

• Francien Yntema

  Redacteur Wetenschap

Nog vijf jaar lang uitbraken van het coronavirus? De kans daarop bestaat, stellen wetenschappers in het vakblad Science. De studie concludeert ook dat een lockdown van enkele maanden waarschijnlijk niet genoeg is om de coronapandemie definitief de baas te worden. Mogelijk zijn er nog jarenlang maatregelen nodig om de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Amerikaanse epidemiologen maakten modellen die laten zien hoe het virus zich door de Verenigde Staten verspreidt. Daarbij draaiden ze aan verschillende knoppen. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als immuniteit snel verdwijnt? Of als er een seizoenseffect is?

Permanente immuniteit

"De belangrijkste conclusie van dit onderzoek is dat we meer zicht moeten krijgen op de opbouw van immuniteit", reageert Hans Heesterbeek, hoogleraar theoretische epidemiologie aan de Universiteit Utrecht.

"Die immuniteit is zeer bepalend voor wat we de komende jaren kunnen verwachten. Als genoeg mensen permanent immuun worden, dan dooft het virus uit. In alle andere scenario's die de Amerikanen onderzochten, steekt het virus ieder jaar opnieuw de kop op."

Over die immuniteit is nog veel onzeker. Vorige week vertelde Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding bij het RIVM, de Tweede Kamer dat wetenschappers weinig antistoffen aantreffen in het bloed van mensen die een milde infectie hadden. En als mensen immuun worden, dan is nog onbekend hoe lang die bescherming blijft bestaan.

Hoogtepunt van de uitbraak

Tot nu toe maakt het volgens Heesterbeek voor het beleid weinig uit hoe het zit met de immuniteit. "Die kennis heb je niet nodig als je op het hoogtepunt van de uitbraak wilt weten hoeveel IC-bedden je nodig hebt of als je wilt weten welke maatregelen de komende maand nodig zijn. Zo kort zal de immuniteit niet duren."

"Als we straks de eerste golf achter de rug hebben en vooruit willen kijken naar de komende jaren, dan is inzicht in de duur en de mate van immuniteit belangrijk. Als de groepsimmuniteit tegenvalt dan moet je de opgeschaalde IC-capaciteit misschien behouden. Ook blijven strenge maatregelen mogelijk nodig, al dan niet met tussenpozen, inclusief het afstand houden."

Hoewel het om Amerikaans onderzoek gaat, vindt Heesterbeek de studie ook relevant voor Nederland. "Dit onderzoek gaat over de grote lijnen. Als je wilt voorspellen hoe het virus zich in een specifieke regio of onder specifieke omstandigheden verspreidt, dan heb je een ander model nodig. Maar de belangrijkste inzichten kun je goed vertalen naar Nederland."

Vaccin

De Amerikaanse onderzoekers rekenden overigens aan scenario's waarin er nog geen vaccin beschikbaar is. Ondertussen wordt volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) nu wereldwijd aan zeventig verschillende vaccins gewerkt.

"Ook over vaccins bestaat nog onzekerheid", zegt Heesterbeek. "Sommige vaccins bieden min of meer levenslange bescherming, zoals het vaccin tegen de mazelen. Andere vaccins zijn minder effectief, denk aan de griepprik. Als er straks een vaccin is tegen dit coronavirus, dan is het ook afwachten of het permanente immuniteit oplevert."