Apps moeten verspreiding coronavirus tegengaan, maar hoe zit het met privacy?

Het kabinet wil de verspreiding van het coronavirus tegengaan door speciale apps in te zetten. Hoe werkt dat en wat betekent dit voor onze privacy?

Minister De Jonge sprak in een persconferentie over twee verschillende apps. Eén die in kaart moet brengen met wie een besmet persoon in contact is geweest; de ander is bedoeld om de symptomen van de coronapatiënt te monitoren.

Zo legde De Jonge uit wat hij daarmee wil bereiken:

Het ministerie onderzoekt meerdere bestaande apps. In Zuid-Korea en Singapore wordt bijvoorbeeld al gewerkt met zo'n digitale tool en ook in Engeland en Duitsland wordt met zulke toepassingen getest.

De apps moeten in kaart brengen met wie iemand die het virus bij zich draagt allemaal in contact is geweest. Het kabinet verwijst bijvoorbeeld naar een initiatief in Oostenrijk. Daarbij worden mensen gewaarschuwd die langer dan vijf minuten binnen een straal van twee meter van een besmet persoon zijn geweest.

"Normaal gesproken doet de GGD dit contactonderzoek, maar nu we veel meer gaan testen is dat straks niet meer te doen", zei De Jonge. "Deze app moet de GGD hierbij gaan ondersteunen. Mensen die via zo'n app horen dat ze contact hebben gehad met een besmet persoon moeten twee weken in quarantaine, tot ze er zeker van zijn dat zij niet besmet zijn."

Privacy

De minister benadrukte dat de app alleen in gebruik wordt genomen als de privacy kan worden gegarandeerd.

Het klinkt als een forse privacy-inbreuk: de overheid die precies weet met wie je in contact bent geweest. Maar volgens NOS-techredacteur Joost Schellevis zijn er best privacy-vriendelijke manieren te verzinnen waarop zo'n app kan werken. "Bijvoorbeeld door de informatie alleen lokaal op te slaan en niet in één grote database."

Via bluetooth zendt elke telefoon een uniek nummer uit. De app waarmee in Duitsland wordt getest slaat alleen op je eigen telefoon op welke nummers - en dus mensen - bij jou in de buurt zijn geweest. "Wanneer je besmet blijkt, kun je dat in de app aangeven en dan wordt er naar die nummers een bericht gestuurd", vertelt Schellevis. "Maar er is dus geen server waar al die locatiedata centraal worden verzameld."

De Autoriteit Persoonsgegevens benadrukt dat een app alleen kan worden gebruikt als de gegevens anoniem worden opgeslagen. "Alle voorstellen voor dit soort apps zullen eerst door de Autoriteit Persoonsgegevens worden gecontroleerd", laat een woordvoerder weten.

Verplicht of vrijwillig?

Om de app succesvol in te kunnen zetten is het natuurlijk wel belangrijk dat iedereen de app installeert, bluetooth aanzet en zijn telefoon altijd bij zich heeft. Het kabinet onderzoekt of ze het gebruik van de app verplicht kunnen stellen, maar benadrukt dat ze het liever op vrijwillige basis doen.

"Ook zal het wel wat ruis veroorzaken", zegt Schellevis. "Als ik in de tuin zit, en mijn buurman zit twee meter verderop in zijn eigen tuin, dan loop ik volgens de app misschien kans om besmet te zijn geraakt. Maar het is maar de vraag of dat echt zo is."

Symptomenapp

De andere app waar minister De Jonge naar verwijst is een al bestaande app van het OLVG-ziekenhuis in Amsterdam. In de app vul je vragen in over je klachten: je temperatuur, kortademigheid, keelpijn en verkoudheid. Vijftig medewerkers van het ziekenhuis controleren de ingevoerde gegevens van de duizenden deelnemers aan de hand van RIVM-richtlijnen.

Diagnose via de app is niet 100 procent waterdicht, zei longarts Paul Bresser eerder tegen de NOS. "Maar nadat mensen een vragenlijst hebben ingevuld, kunnen we zorgen over de vraag 'heb ik het of heb ik het niet?' in ieder geval wegnemen". Mensen die op basis van hun klachten waarschijnlijk besmet zijn worden geadviseerd om binnen te blijven tot de klachten over zijn.