Experts: Nederlands coronabeleid is goed, lockdown zou onzin zijn

• Wim Kopinga en Rinke van den Brink

Iedere stap die door de overheid genomen wordt in strijd tegen het coronavirus ligt onder een vergrootglas. Ook de toespraak van premier Mark Rutte die gisteren massaal werd bekeken. Veel mensen spreken op sociale media en in berichten aan de NOS twijfel uit over de uiteindelijke groepsimmuniteit waar het huidige Nederlandse coronabeleid op leunt, maar is dat terecht? Experts op het gebied van virusverspreiding zeggen van niet.

Is het bewezen dat dit de beste manier is het om het coronavirus te bestrijden? Nee, is het korte antwoord. Want bij geen van de maatregelen die wereldwijd getroffen worden is van tevoren aangetoond dat ze werken. Er is bijvoorbeeld ook geen bewijs dat er na het oplopen van het virus immuniteit ontstaat. Wel zeggen experts dat wat Nederland nu doet, een goede manier is om de uitbraak van het coronavirus te vertragen. Zo blijft de zorg goed functioneren en kunnen patiënten zo goed mogelijk behandeld worden.

Waarom er nu harde maatregelen genomen worden? NOS op 3 legt het uit:

"Je kunt nu bij het nemen van maatregelen niet vooraf onderzoeken of ze werken", zegt Frits Rosendaal, hoofd klinische epidemiologie aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC). "Dat duurt gewoon te lang. In tijd van crisis moet je redelijk beleid voeren. Zoals Rutte vorige week al zei: 'met 50 procent van de kennis 100 procent van de beslissingen nemen'."

Rosendaal ziet bovendien geen alternatief voor het huidige beleid. Niets doen is geen oplossing, een lockdown ook niet. Dat lost de problemen alleen op de korte termijn op. Wanneer je een lockdown opheft, worden dan in een korte tijd alsnog veel mensen ziek als ze de deur weer uitgaan, beaamt arts-microbioloog Jan Kluytmans van het Amphia Ziekenhuis in Breda. "Als land sta je niet alleen, het virus komt alsnog van buitenaf binnen. Je kunt dan beter voor groepsimmuniteit kiezen."

Kluytmans begrijpt dat er vragen over het huidige beleid zijn. "Er is altijd discussie. Als we zeker wisten wat het effect was, dan was het niet zo moeilijk. In dit geval denk ik dat er verstandige keuzes gemaakt zijn die goed toegelicht zijn."

Ook in omliggende landen wordt de overheid geadviseerd door experts. Toch komen ze daar tot andere maatregelen in de bestrijding van het virus. Hoe zit dat? "Er worden niet alleen medische, maar ook andere belangen meegewogen", zegt Rosendaal. "Dat maakt maatregelen in ons land of daar niet per se fout."

"Ook vraag ik mij af of de maatregelen echt zoveel anders zijn. Is een harde lockdown bijvoorbeeld echt zoveel anders van wat wij hier nu doen? Hier zijn de straten en treinen ook leeg."

'Geen doel op zich'

Groepsimmuniteit, waar Rutte gisteravond de nadruk op legde, is bovendien een fenomeen dat op natuurlijke wijze ontstaat bij virusuitbraken, doordat het virus net zo lang in de populatie rond gaat totdat het vereiste niveau van bescherming is bereikt. Dat staat los van beleid.

Groepsimmuniteit is niet een doel op zich, zegt viroloog Raoul de Groot van de Universiteit Utrecht. "De kern van het beleid is het gecontroleerd laten verlopen van de uitbraak om te voorkomen dat te veel mensen tegelijk ernstig ziek worden en het beroep op noodzakelijke intensieve medische zorg groter wordt dan de ziekenhuizen aankunnen. Groepsimmuniteit ontstaat op termijn doordat op zeker moment zoveel mensen de infectie hebben doorgemaakt en afweer tegen het virus hebben opgebouwd, dat het virus zich niet langer vrijelijk kan verspreiden."

Nog even terug naar gisteravond: zo legde Rutte gisteren de strategie uit:

"Uiteindelijk is groepsimmuniteit het enige waarmee je de uitbraak eronder gaat krijgen", zegt Marjolein van Egmond, hoogleraar immunologie aan het Amsterdam UMC. "Maar het Nederlandse beleid is niet gericht op het actief bevorderen van groepsimmuniteit. Het gaat erom de verspreiding van het virus onder controle te houden. Zodat de zorg het aankan. Wij kiezen een middenweg. En we zullen pas achteraf weten of dat de juiste keuze was."

'Wennen aan dit leven'

De komende tijd raken veel mensen in ons land besmet met het coronavirus, was ook een boodschap van Rutte. Het virus laten verdwijnen kan niet, zeker nu er nog geen vaccin is. De komende weken loopt het aantal besmettingen ook nog hard op, denkt Frits Rosendaal van het LUMC. "De maatregelen zijn niet voor niets tot 6 april van toepassing, want er is sprake van twee weken incubatietijd. Het effect van de maatregelen die nu genomen worden ga je dus pas rond die tijd zien." Daarom moeten we de komende tijd wennen aan hoe het leven nu is, zegt de epidemioloog.

"Je moet ervoor zorgen dat het virus niet opnieuw opkomt", zegt Rosendaal. "Na 6 april kunnen we niet het normale leven opeens weer oppakken, want dan verspreid je het virus wederom snel. Veel van de maatregelen die nu genomen worden zullen daarom nog wel een tijd aanhouden. Ik denk in ieder geval tot de zomer."