Blok in Afghanistan-debat: meer transparantie, ook als het negatief is

"Het eerste slachtoffer van een oorlog is de waarheid." Meerdere Tweede Kamerleden namen die uitdrukking vandaag in de mond in het debat over de oorlog in Afghanistan. De vraag die voorlag was: in hoeverre zijn we misleid over de voortgang van de strijd?

SP-Kamerlid Karabulut, die het debat had aangevraagd, sprak van een oorlog gebaseerd op leugens. "Ik pik het niet dat we worden voorgelogen."

Aanleiding voor het debat was Amerikaans onderzoek uit december waaruit naar voren kwam dat bij betrokkenen al vanaf het begin duidelijk was dat de oorlog voor de VS niet te winnen was. Vorige week kwam daar een analyse bij over de Nederlandse trainingsmissie in Kunduz.

Rooskleuriger

Over de resultaten van die missie werd destijds te rooskleurig gerapporteerd aan de Kamer om het politieke draagvlak voor de missie niet te verliezen, was een van de conclusies. Nederland heeft twee grote missies gedaan in het land: in Uruzgan van 2006-2010 en in Kunduz van 2011-2013.

"Niemand is geholpen bij het rooskleuriger maken", stelde VVD-Kamerlid Bosman. "De politiek niet, de maatschappij niet, maar ook de militairen niet." De onderzoekers van het ministerie van Buitenlandse Zaken concludeerden dat betrokkenen bij de missie "druk ervoeren om een positiever beeld neer te zetten dan er was".

Minister Blok van Buitenlandse Zaken gaat maatregelen nemen om dit soort situaties voortaan te voorkomen. Hij wil bij nieuwe missies meer stilstaan bij het belang van eerlijk rapporteren. "Laat je niet beïnvloeden, rapporteer gewoon, ook als het misschien negatief is."

"De luiken bij defensie moeten open. Wij moeten transparant zijn", voegde zijn Defensie-collega Bijleveld daaraan toe. Beiden noemden het "zeer zorgelijk" dat mensen zich onder druk gezet voelden om positief verslag te doen.

Patroon

Van Ojik van GroenLinks zei dat hij een patroon zag. "Een rapport over de missie in Mali blijft maanden in een la liggen. En om erachter te komen dat de gematigde rebellen die we steunen in Syrië minder gematigd zijn, moeten Nieuwsuur en Trouw eraan te pas komen."

"Wie denkt dat desinformatie iets is van Rusland of China, die heeft het mis", voegde De Roon (PVV) daaraan toen. "Misleiding en desinformatie van de regering zien we ook bij andere missies."

Minister Blok wilde er niet aan dat de oorlog in Afghanistan was gebaseerd op leugens, zoals Karabulut tijdens het debat een aantal keer herhaalde. "Ik blijf bij de constatering dat onze mensen een ingewikkelde klus hebben geklaard en nog steeds klaren, dat het minder snel gaat dan we hoopten, maar dat niet de keuze had moeten zijn dat we de Afghanen niet hadden moeten helpen."

Een aantal Kamerleden sloot zich daarbij aan. "We hebben niet alles bereikt wat we hoopten, maar we hebben ook niet gefaald", zei Sjoerdsma van D66. "Het startpunt was 2001 en er is sindsdien vooruitgang geboekt", stelde Van Helvert van het CDA.