China wilde liever geheimhouding dan paniek door 'virusgeruchten'
In westerse én Chinese media komen steeds meer details naar buiten over hoe de lokale autoriteiten de ernst van de uitbraak van het coronavirus lang onder de pet hebben gehouden.
Zo werd burgers aanvankelijk wijsgemaakt dat de vismarkt in Wuhan was gesloten voor een renovatie. Terwijl op dat moment al duidelijk was dat een groot deel van de eerste patiënten daar het virus heeft opgelopen, meldt The New York Times.
"Artsen die waarschuwden voor mens-op-mensbesmettingen kregen een spreekverbod", zegt correspondent Sjoerd den Daas. "Ze werden opgepakt wegens het 'verspreiden van geruchten'. We weten van acht artsen dat dit het geval was en dat nog zeker 250 andere Chinezen reprimandes hebben gekregen voor vergelijkbare beschuldigingen."
'Geen nieuwe besmettingen'
Ook zou de Wuhan Health Commission halverwege januari nog altijd hebben gemeld dat er geen nieuwe infecties waren en dat er geen bewijs was voor mens-op-mensbesmettingen. Terwijl de lokale autoriteiten volgens The New York Times en The Washington Post toen al wisten dat het tegendeel waar was.
Een anonieme labmedewerker claimt zelfs dat op 26 december uit testresultaten bleek dat er een nieuw SARS-achtig virus was. Zijn verslag is op diverse Chinese nieuwssites gepubliceerd, maar valt niet te verifiëren.
Botsen met lovende woorden
De onthullingen en beschuldigingen botsen met de lovende woorden van de Wereldgezondheidsorganisatie. Sinds het begin van uitbraak is de WHO zeer te spreken geweest over de snelle aanpak van de Chinese overheid. De Chinezen hebben zelfs een nieuwe standaard gezet voor het beteugelen van een virusuitbraak, zei WHO-chef Ghebreyesus.
Ook virologen in Nederland benadrukken dat China veel meer opening van zaken geeft dan bijvoorbeeld tijdens de SARS-uitbraak in 2003. De genetische code van het virus is snel gedeeld, zodat nu hard wordt gewerkt aan een vaccin. Maar er zijn dus steeds meer berichten dat dit de eerste weken wel anders was.
Volgens critici is het verhaal van de Chinese arts Wang Guangfa, die zelf het virus heeft opgelopen, symbolisch voor de situatie. De gerenommeerde arts speelde een belangrijke rol bij de aanpak van de SARS-uitbraak. Hij zei dat het nieuwe coronavirus "beheersbaar" is. Twee weken later werd hij zelf ziek.
De arts blijft achter zijn woorden staan, verklaarde hij later tegen de South China Morning Post. Hij denkt dat de uitbraak onder controle kan worden gehouden, maar stelt dat er te weinig is ingezet op oogbescherming. Wang Guangfa denkt hij daardoor het virus heeft opgelopen.
Trage reactie
De burgemeester van de Chinese stad Wuhan zei al dat de vroege aanpak van het coronavirus niet "goed genoeg was". In China moet voor elk besluit toestemming van hogerhand komen. Dat verklaart volgens Den Daas de trage reactie van het stads- en provinciebestuur. Hun eerste strategie was: liever geheimhouding en orde dan volledige opening van zaken en onrust. Vooral omdat er halverwege januari het belangrijke Volkscongres was voor de lokale autoriteiten.
"Het lijkt er sterk op dat men dit koste wat het kost door wilde laten gaan zonder gedoe. Pas na het congres is er overgeschakeld in de zesde versnelling", zegt de correspondent. "En toen deed de communistische partij waar het goed in is: rigoureuze maatregelen nemen." Zo is bijvoorbeeld in acht dagen een noodziekenhuis uit de grond gestampt.
Bekijk hier een timelapse van dit noodproject:
De lokale politie heeft volgens de correspondent al op zijn kop gekregen voor het arresteren van de artsen die zogenaamde geruchten hadden verspreid over het virus. Dat geeft aan dat de autoriteiten reageren op de kritiek. Maar ook dat er wordt gezocht naar zondebokken. In verschillende steden in Hubei zijn al vele honderden ambtenaren gestraft.
Onder hen ook iemand in de stad Huanggang, niet ver van Wuhan. "Zij kon vragen over het aantal beschikbare bedden en het aantal besmette patiënten niet beantwoorden, iets dat was vastgelegd door de staatsmedia", zegt Den Daas. "Dat gaan we meer zien, denk ik. Alle pijlen op de lokale ambtenaren. Peking kan niet langer ontkennen dat er fouten zijn gemaakt, maar wil de partijtop daarbij zoveel mogelijk buiten schot houden."
