Q&A over coronavirus: hoe gevaarlijk is het en kun je het vaker krijgen?
In China worden dagelijks updates gegeven over het nieuwe coronavirus en onderzoekers werken aan een vaccin. Elke dag wordt er meer duidelijk over hoe het virus zich ontwikkelt.
In Nederland houdt het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) de ontwikkelingen nauwlettend in de gaten. Deze vragen worden hen het meest gesteld:
Wat is het coronavirus?
Coronavirussen kunnen infecties aan de longen en luchtwegen veroorzaken. Er zijn verschillende soorten, waarvan MERS en SARS de bekendste zijn. In de Chinese stad Wuhan werden in december de eerste mensen ziek van een nieuw soort coronavirus. Over dit specifieke virus is nog veel onbekend.
De naam corona verwijst naar de vorm van het virus. Als je het onder een elektronenmicroscoop ziet lijkt het een beetje op een kroon. De Latijnse naam voor kroon is corona.
Hoe gevaarlijk is het?
Als je de cijfers naast elkaar legt, lijkt de griep gevaarlijker dan het nieuwe coronavirus. Zo'n 25 procent van de patiënten krijgt te maken met ernstige klachten en experts schatten het sterftecijfer op ongeveer 2 procent. Maar onderzoekers weten nog niet of dat ook echt zo is. Daarvoor is meer gedetailleerde informatie nodig over het virus en de manier waarop mensen besmet zijn geraakt.
Wel zien onderzoekers dat de mensen die overlijden aan het virus vaak al onderliggende hart- of longproblemen hebben. Het zijn dus vooral kwetsbare mensen die aan het virus overlijden. Het grootste deel van de besmette mensen wordt gewoon weer beter. Mensen met milde klachten genezen na een paar dagen. Mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, zijn na een paar weken hersteld.
Hoe besmettelijk is het?
Tot nu toe werden veel familieleden van patiënten in China niet ziek. Dat duidt erop dat de ziekte niet zo makkelijk tussen mensen overdraagbaar is.
Het RIVM gaat bij het coronavirus uit van een gemiddelde incubatietijd van zeven dagen. Het staat nog niet vast dat het virus tijdens deze periode, als besmette personen nog geen symptomen vertonen, al overdraagbaar is. Enkel is bekend dat hoe zieker iemand is, hoe meer virus hij verspreidt.
Virussen kunnen in de loop van de tijd overigens wel veranderen. Dat gebeurt vaker bij virussen die recent zijn overgegaan van dieren naar mensen, zoals het coronavirus. Als het virus muteert, hoeft het overigens niet persé gevaarlijker te worden. Daarnaast is het zeldzaam dat een virus na mutatie aanzienlijk dodelijker wordt.
Het sterftecijfer is vrij constant, maar het aantal besmettingen wereldwijd is in de afgelopen weken wel flink toegenomen:
Hoeveel mensen in Nederland zijn besmet met het virus?
Het virus is nog niet vastgesteld in ons land. Dat weten we zeker, omdat zorgprofessionals een directe meldplicht hebben: als ze vermoeden dat een patiënt besmet is, moeten ze dat meteen doorgeven aan de GGD.
Komt het virus naar Nederland?
De kans dat het virus hier opduikt is reëel, zegt Jaap van Dissel, hoofd infectieziektebestrijding bij het RIVM. Net zoals in België en Frankrijk gebeurde, kan ook iemand vanuit China naar Nederland komen en hier ziek worden.
Wat helpt is dat directe vluchten uit Wuhan naar Parijs, Rome en Londen inmiddels zijn gestaakt. Er komen dus geen personen meer naar Europa rechtstreeks vanuit de besmettingshaard.
De 15 Nederlanders die vanuit de Chinese stad Wuhan zijn geëvacueerd, zijn uit voorzorg wel twee weken in thuisquarantaine geplaatst.
Wat is het verschil tussen quarantaine en thuisquarantaine?
Iemand wordt in quarantaine geplaatst om de verspreiding van het virus tegen te gaan. Dat betekent niet dat die persoon ziek is, maar hij of zij heeft dan wel contact gehad met een patiënt die het virus bij zich draagt. Tot zeker is dat diegene niemand anders meer kan besmetten, wordt voorkomen dat hij of zij in contact komt met anderen.
Iemand die ziek is wordt niet in quarantaine, maar in isolatie gehouden. Dat betekent afgesloten van de buitenwereld.
Als iemand in thuisquarantaine wordt geplaatst, betekent dit dat hij of zij gewoon thuis kan blijven maar wel zo zo min mogelijk contact moet hebben met gezinsleden of andere huisgenoten. "Ziekte leidt tot niezen en hoesten. We weten dat het virus zich op die manier verspreidt. Als mensen niet ziek zijn, is het risico op verspreiding dus buitengewoon gering", zegt Jaap van Dissel (RIVM).
Wat gebeurt er als er iemand besmet is in Nederland?
Mocht het virus in Nederland opduiken, dan wil hoofd infectieziektebestrijding Jaap van Dissel (RIVM) heel gericht te werk gaan. Grove en ingrijpende maatregelen, zoals het afsluiten van steden, blijken volgens hem minder effectief. Zeker bij zulke ingrijpende maatregelen is het volgens hem belangrijk om goed na te gaan of de lasten wel opwegen tegen de baten.
Op luchthaven Schiphol worden geen extra maatregelen genomen. Tot nu toe zien de autoriteiten er niets in om alle mensen die Nederland binnenkomen te controleren op koorts. Op die manier zouden vooral mensen met griep en verkoudheid worden opgespoord.
Als er wel iemand hier besmet raakt, is er in de Nederlandse ziekenhuizen voldoende capaciteit om ernstig zieke patiënten op te nemen op de intensive care.
Hoe weet je dat je het virus hebt?
Patiënten met het nieuwe coronavirus hebben longklachten en zijn kortademig. Ook hebben ze koorts. De meeste patiënten krijgen een longontsteking.
Heb je deze symptomen? De kans dat je daadwerkelijk het coronavirus hebt is klein. Mensen die in Nederland verkouden zijn geworden of longklachten hebben, hoeven zich geen zorgen te maken. De kans is veel groter dat mensen gewoon griep hebben of een ander verkoudheidsvirus.
Is er een behandeling voor de besmette patiënten?
Op dit moment nog niet. Artsen kunnen alleen de symptomen behandelen. Zo krijgen mensen paracetamol tegen de koorts en kunnen ze extra zuurstof toegediend krijgen bij benauwdheid.
Op 12 januari heeft China de genetische code van het nieuwe coronavirus online gezet. Sindsdien wordt er op verschillende plekken in de wereld gewerkt aan een vaccin. Zo probeert de Katholieke Universiteit Leuven binnen zes tot zeven weken een eerste prototype af te hebben. Dat moet vervolgens uitvoerig getest worden. Het zal dus nog zeker een jaar duren voor zo'n vaccin daadwerkelijk op de markt komt.
Kan iemand meerdere keren besmet raken?
Nee, dit is niet mogelijk. Als een patiënt het coronavirus heeft gehad, herkent het afweersysteem het virus. Als die persoon wederom in aanraking komt met het virus reageert het afweersysteem meteen. Daardoor kan iemand niet opnieuw ziek worden.
Kun je ook besmet raken als je een pakketje uit China bestelt?
Nee, het virus verspreidt zich via mensen en dieren. Buiten het lichaam kan het virus niet goed overleven. Zeker niet op karton, verpakkingsmateriaal of andere spullen. Hoe lang het virus buiten het lichaam overigens precies kan overleven, is nog onduidelijk.
Wat kun je doen om te voorkomen dat je ziek wordt?
Het dragen van mondkapjes is volgens het RIVM niet nodig. Dat is alleen nodig voor medisch personeel. Wel kun je regelmatig je handen wassen, niezen in de binnenkant van je elleboog in plaats van op je hand en papieren zakdoekjes gebruiken om je neus te snuiten.
Hoe reageert de wereld op zo'n grote uitbraak, zijn we daar wel op voorbereid? NOS op 3 legt je uit hoe de Wereldgezondheidsorganisatie speciale scenario's heeft klaarliggen voor een ziekte die nog niet bestaat:
