Exportrecord voor Nederlandse landbouw: vooral veel bloemen en vlees

De landbouwexport is opnieuw gestegen. In 2019 werd voor 94,5 miljard euro uitgevoerd naar het buitenland. Dat is 4,6 procent meer dan in 2018 en de hoogste exportwaarde ooit.

Dat de exportwaarde is gestegen komt vooral doordat de uitgevoerde producten duurder zijn geworden.

De cijfers komen uit een raming van Wageningen Economic Research en het Centraal Bureau voor de Statistiek. De landbouwexport stijgt al jaren. Met deze nieuwe raming blijft Nederland de op een na grootste landbouwexporteur van de wereld, na de Verenigde Staten.

Er werd onder meer veel meer vlees geëxporteerd dan in 2018 (plus 600 miljoen euro). "Een belangrijke oorzaak daarvan is de varkenspest in Azië", zegt Krijn Poppe, onderzoeker van Wageningen Economic Research. Varkensboeren hebben daardoor veel meer naar China geëxporteerd (plus 22 procent).

Ook voor bloemen, planten en bloembollen was 2019 een goed export-jaar. (sierteelt 9,5 miljard euro).

De cijfers over de landbouwexport gaan ook over producten als bier, sterke dranken en chocolade.

"In het geval van chocolade worden cacaobonen geïmporteerd uit West-Afrika", zegt Poppe. "Hier in de Zaanstreek worden die verwerkt tot chocoladeproducten, en die worden weer geëxporteerd naar Zwitserland, België en Frankrijk." De import en export van cacao en chocola steeg vorig jaar met 6 procent.

Blauwe bessen

Verder zit in de cijfers fruit dat eerst uit het buitenland werd gehaald, zoals avocado's uit Zuid-Afrika en Peru, en blauwe bessen uit Spanje. Dat fruit wordt vervolgens door handelaren geëxporteerd in pakketten, samen met producten die in Nederland zijn geteeld, staat in het onderzoek.

Dit soort export van producten die niet of nauwelijks in Nederland zijn bewerkt, had een waarde van 26 miljard euro. Het grootste deel van de export bestaat uit producten die grotendeels hier zijn gemaakt of bewerkt, zoals bijvoorbeeld bloemen of kaas (68,5 miljard euro).

Onder meer door de stikstofcrisis is er discussie over de toekomst van de agrarische sector in Nederland. In het rapport wordt de vraag opgeworpen hoe logisch het is dat een klein land als Nederland de tweede exporteur van landbouwproducten ter wereld is.

"We exporteren al jaren veel", zegt Poppe. "Dat heeft ook te maken met de ligging van Nederland aan zee, met een groot Europees achterland. Maar dat betekent wel ook milieuvervuiling, bijvoorbeeld door stikstof".

Echte prijs

In het rapport wordt besproken of de milieukosten, bijvoorbeeld de schade door stikstof, kunnen worden doorberekend in de prijzen. "Dan worden de producten wat duurder en zal de export iets teruglopen", zegt Poppe. "In zijn algemeenheid bevelen wij als economen aan: betaal de echte prijs, en dan moet je milieu-effecten meenemen", zegt hij.

Minister Schouten vindt dat dat laatste alleen in Europees verband kan gebeuren. "Als wij dat als Nederland alleen doen, krijg je een heel scheve situatie", zei ze in het NOS Radio 1 Journaal.

Geen doel in zichzelf

Schouten noemde de exportcijfers het resultaat van het harde werken van veel mensen. Maar ze benadrukte dat de exportcijfers geen doel op zich zijn. "Nederland blijft een handelsland en we leveren goede producten waar veel vraag naar is in het buitenland. We moeten op een manier produceren dat de boeren er een goede boterham aan kunnen verdienen, maar het moet ook gebeuren in balans met de omgeving."

Schouten verwees onder meer naar de varkensboeren die zich hebben gemeld voor een subsidie om te stoppen met hun bedrijf. "Dat zal ongetwijfeld een effect hebben op de exportcijfers", zei ze. De minister is nu op de Grüne Woche, de grote landbouwbeurs in Berlijn.