Kopen op afbetaling: 'Het was het enige dat mij gelukkig maakte'
Van een jurkje tot een laptop: je kunt van alles kopen op afbetaling. Maar het kan leiden tot betalingsachterstanden als je het verschuldigde bedrag uiteindelijk toch niet kunt opbrengen.
Hoewel het aantal probleemgevallen de afgelopen jaren is gedaald, gaat het nog te vaak mis, schrijft minister Hoekstra van Financiën vandaag in een brief naar de Tweede Kamer. Webwinkels moeten nu maatregelen treffen, vindt hij, zodat nog minder mensen in de problemen komen.
Lichtpuntje
Een van de mensen die de gevaren van kopen op afbetaling kent is Shanna de Freitas (37). Ze deed vier jaar lang 'alles op afbetaling' omdat ze geen geld had. Tien jaar geleden had zij een koopverslaving die "hierdoor volledig werd gevoed". "Ik kon dingen kopen die ik anders gewoon niet had kunnen kopen", zegt Shanna die inmiddels werkt als ervaringsdeskundige in een GGZ-instelling.
Shanna zat in de bijstand en werkte zichzelf diep in de schulden. Daar is ze nu weer uit, na lang werken. "Ik wist op het moment dat ik iets kocht al dat ik het eigenlijk niet kon betalen. Ik was destijds depressief en een pakketje op de deurmat was het enige dat mij me even goed liet voelen. Ik kocht weleens wat voor mijzelf, zoals een te dure tv, maar vooral dingen voor mijn kinderen. Ik werd blij als ik hen gelukkig zag."
Emotie-winkelen
Het verhaal van Shanna sluit volgens Calvin Ceder van juristenkantoor Anti Incasso aan bij de signalen die hij krijgt van cliënten die bij hem aankloppen voor hulp. "Het aanschaffen van producten bij postorderbedrijven en webshops gebeurt steeds vaker in een oogwenk. En consumenten zijn soms niet voorbereid op hoe ze hiermee omgaan en wat hun rechten en plichten zijn."
Volgens Ceder zijn veel consumenten ook niet bekend met de verschillende betaalmethodes die steeds makkelijker zijn, maar risico's met zich meebrengen. "Dat, in combinatie met de online verleidingen en influencers die op sociale media dingen aanprijzen, maakt dat er wordt ingespeeld op emotie. Mensen staan er vaak helemaal niet bij stil of zij zich iets wel of niet kunnen veroorloven, ze kopen iets vanuit een impuls."
De afgelopen jaren hebben bedrijven op aanwijzing van de minister al een aantal zaken veranderd, waardoor het aantal probleemgevallen is gedaald. Zo is kopen op de pof niet meer de standaardoptie bij webwinkels en wordt de financiële situatie van klanten beter gecontroleerd.
Shanna bestelt nog weleens op afbetaling maar wordt daarbij beschermd door de webshops. "Destijds kon ik zelf een fictief inkomen opgeven. Nu vragen webshops om documenten, zoals loonstrookjes. Dat vervalsen kan niet."
Een op de vijf mensen met problematische schulden heeft ook een schuld bij een webwinkel of vergelijkbaar bedrijf. In zo'n geval kan zelfs één grote aankoop op afbetaling leiden tot problemen, merkte Rachel Alves (32) uit Rotterdam. Haar financiën liepen door online bestelde kleding ter waarde van 300 euro een flinke deuk op.
In combinatie met een lopende schuld bij de Belastingdienst was een brief van de deurwaarder 'de druppel'. "Ik was nog een jonge moeder en zat in een instelling. Het lukte mij gewoon niet om het probleem op te lossen. Gelukkig kreeg ik hulp, want het warenhuis waar ik het had besteld hield totaal geen rekening met mijn inkomsten."
Alves bestelt na deze ervaring nooit meer online. "Ik ben sindsdien heel bang voor schulden. Ik koop liever in de winkel. Het is geen onwil om een rekening niet te betalen: soms blijkt dat je het door omstandigheden gewoon niet kan ophoesten. De verantwoordelijkheid ligt bij de consument, maar als je iets niet kan betalen leidt dat wel tot heel veel angst."
