Meer zware vergrijpen bij Halt: 'Delicten vragen om pedagogische aanpak'
Steeds meer jongeren komen vanwege een zwaar vergrijp bij Halt terecht, blijkt uit cijfers van het bureau. Het gaat dan bijvoorbeeld om delicten als bedreiging, hacken of sexting. "Het Openbaar Ministerie of de kinderrechter bepaalt of iemand naar Halt kan. Vaak gaat het dan om first offenders; jongeren die voor het eerst in aanraking komen met justitie", vertelt Eveline Huisman van Halt.
"Onder zwaardere vergrijpen verstaan we een lichte mishandeling of bijvoorbeeld sexting", legt Huisman uit. "Als iemand in een opwelling of uit wraak naaktfoto's van iemand stuurt, werd dat voorheen als kinderporno beschouwd. Nu kan iemand wegens sexting bij Halt terechtkomen en gaat hij een traject in. Maar als er bij sexting sprake is van chantage of een groot leeftijdsverschil, dan is het een zwaardere misdaad en dus geen zaak voor Halt."
Goed alternatief
Volgens Peter van der Laan, onderzoeker bij het Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en Rechtshandhaving, biedt Halt een mooi alternatief voor de normale rechtsgang. "Niet elk delict hoeft strafrechtelijk te worden afgehandeld. Met dit soort straffen geef je een symbolische terechtwijzing. Je laat zien dat je gedrag niet accepteert, vraagt genoegdoening door de dader iets te laten terugdoen, maar de dader heeft zogenoemd geen leed door een boete of andere straf. Bovendien is zo'n straf niet niks. Het kost je vrije tijd, uren. Dat werkt vaak veel effectiever dan een geldboete."
De nieuwe vormen van criminaliteit vragen volgens Van der Laan ook om een andere aanpak. "Hacken kun je niet vergelijken met de criminaliteit van 30 jaar terug. Net als sexting. Deze delicten vragen om een meer pedagogische aanpak. Als Halt die biedt, in plaats van alleen een werkstraf, is dat een geschikt alternatief voor een boete of celstraf."
Al zo'n dertig jaar is Bureau Halt verantwoordelijk voor bestrijding van jeugdcriminaliteit. Jongeren die een licht vergrijp plegen, zoals winkeldiefstal of vernieling, komen daar veelal terecht. Sinds enkele jaren sturen rechters ook jongeren die zwaardere vergrijpen plegen naar Halt door. Zo kan hun zaak sneller afgewikkeld worden en krijgen ze geen strafblad.
"Iedereen die hier komt krijgt in de basis hetzelfde traject. De dader moet gedwongen excuses maken, hij maakt opdrachten waar hij wat van leert. We praten met ouders, slachtoffer, waar nodig bijvoorbeeld de klas. Afhankelijk van het type delict en het niveau van de delictpleger passen we de voorlichting en opdrachten aan", aldus Huisman.
Omdat jongeren vaak na lichte delicten worden aangehouden, is een gang naar Halt soms wat overdreven, vindt Van der Laan. "Het is lastig te bepalen of en hoe effectief dat is. Halt richt zich niet op de zware criminelen. Bij veel lichte delicten zou mogelijk een waarschuwing van een agent ook al flink afschrikken. Maar: helpt het niet, veel kwaad kan het ook niet."
Recidive
Een op de drie jongeren die een traject bij Halt volgt, gaat later weer de fout in. Hoe dat precies komt, weet Huisman niet: ""Recidive is heel lastig. Jongeren hebben een grillig puberleven. Op de korte termijn helpt een Halt-straf, maar na een paar maanden kan bijvoorbeeld een vervelende gebeurtenis thuis of op school het oude gedrag triggeren."
Ook worden de problemen in de doelgroep complexer, signaleert Halt: "De maatschappij is veel ingewikkelder geworden. Jongeren moeten presteren, de druk is veel hoger, online gedrag kan negatief uitpakken. We zien jongeren die daardoor depressief of suïcidaal zijn."
Om die reden gaat een medewerker van Halt in gesprek met de puber, om te achterhalen wat er achter de misdragingen zit. "We kijken of er meer problemen zijn, bijvoorbeeld verslavingsproblematiek, de situatie thuis. Als dat zo is, verwijzen we deze jongeren naar instanties als Veilig Thuis, zodat ze verder geholpen en begeleid worden."
Hoewel het aantal zware zaken bij Halt is toegenomen, is het totaal aantal Halt-zaken afgenomen van 17.000 in 2014 naar ruim 14.000 dit jaar.
Opmerkelijk, vindt Van der Laan. "Ritsen criminologen buigen zich het hoofd over de oorzaak van die afname. Het is mogelijk een combinatie van factoren: Het preventiebeleid van jaren dat nu effect sorteert; de alcoholbeperking die strikt wordt aangehouden tot 18 jaar; Jongeren zijn minder op straat waardoor er minder risico is op zichtbare criminaliteit. Tegelijk, doordat ze zoveel op social media zitten, is de onzichtbare criminaliteit toegenomen, en dat is moeilijk te volgen."
