Wie krijgt de sleutel van Number 10? Strategische kiezer maakt het spannend
Het wordt erop of eronder voor de brexit vandaag bij de Britse verkiezingen. Lukt het premier Johnson om een meerderheid te halen, zodat hij zijn brexit-deal door het parlement kan krijgen en de Britten op 31 januari de EU kunnen verlaten? Of gaat Johnson onderuit, en ontstaat er tegen de verwachting in toch nog een meerderheid voor partijen die een nieuw referendum willen?
Voor we verdergaan: de Britten gaan dus alwéér stemmen. Hoe, wat, waarom: Tim de Wit legt het uit in de video.
Het was geen bloedstollende campagne de afgelopen weken. Geen snerpende tv-debatten of historische en memorabele momenten die de geschiedenisboeken zullen halen. Met name Johnson leek vooral bezig die ene boodschap dag in dag uit de Britse huiskamer in te slingeren: Get Brexit Done.
Stem op mij, zei de premier voortdurend, dan maken we een einde aan al dat gedonder in het parlement en kunnen we ons als land weer bezighouden met andere prioriteiten. Hij oogde vaak strak getraind door zijn spindoctors om zich vooral bij zijn kernboodschap te houden.
Dieptepunt
Dat ging bijna de hele campagne goed. Tot hij afgelopen maandag zijn dieptepunt beleefde: het pijnlijke interview met een ITV-verslaggever. Daarin wist hij totaal geen empathie te tonen voor een 4-jarig jongetje dat een nacht op de grond had moeten slapen omdat er geen ziekenhuisbed voor hem beschikbaar was.
Johnson bleef in het interview maar zijn oneliners over brexit herhalen. En dat er meer geld naar de NHS, de gezondheidszorg, moest. Koren op de molen voor Labour-leider Jeremy Corbyn, die elke gelegenheid aangreep om te zeggen: deze man wilt u toch niet als premier?
Kijk zelf naar het bewuste interview:
Corbyn daarentegen wrong zich in alle bochten om het de afgelopen weken zo min mogelijk over het allesoverheersende thema te hebben. Op brexit-gebied is hij immers vaag, iets wat hem door Johnson voortdurend werd ingewreven.
Corbyn wil wel een nieuw referendum, maar wil vervolgens geen kant kiezen bij zo'n referendum. Daarom greep hij elke muizengaatje aan om het debat op andere thema's te voeren. Vooral op de NHS, wetende dat de Conservatieven op dat punt een stuk minder vertrouwen genieten dan Labour.
Wat verder opviel is dat de Conservatieve premier zich zoveel als mogelijk onder de gewone Britten begaf. Hij bracht gisterochtend nog met de melkboer de melk rond, meldde zich in alle vroegte op de visafslag tussen de vishandelaren en stond in een magazijn kartonnen dozen te vouwen. En, opvallend, bijna allemaal in het midden en noorden van Engeland: normaal gesproken traditioneel Labour-gebied, met een grote arbeidersklasse.
Maar vanwege de hoge brexit-stem in deze regio hoopt Johnson deze rode muur voor het eerst blauw te kleuren. Veel mensen in deze kiesdistricten willen brexit immers geregeld zien. Als hij daarin slaagt, kan de verkiezingswinst hem bijna niet meer ontgaan. Al zal het er daar in veel kiesdistricten om spannen.
Strategische stemmers
Toch zijn de Conservatieven nog lang niet verlost van de zenuwen. De laatste grote peiling liet zien dat de Tories weliswaar afstevenen op winst, maar dat de foutmarges in tientallen kiesdistricten ook kunnen betekenen dat de zetel voor dat district zo maar naar Labour kan gaan. Zeker in de regio's rondom Londen zullen meerdere prominente Conservatieven met samengeknepen billen moeten afwachten of ze hun plek in het Lagerhuis wel kunnen behouden.
Niet in de laatste plaats in het kiesdistrict van de premier zelf: het is nog nooit in de geschiedenis voorgekomen dat een zittend premier bij de verkiezingen zijn of haar zetel niet wist te behouden. Maar in Johnsons Uxbridge and South Ruislip is zijn voorsprong op Labour allesbehalve comfortabel te noemen.
In dat soort kiesdistricten proberen allerlei 'Stop Brexit'-allianties ervoor te zorgen dat kiezers tactisch stemmen, zodat iemand die normaal gesproken op de Liberal Democrats zou stemmen toch maar voor Labour gaat, om zo te zorgen dat de Conservatieven de zetel niet winnen. Hoe groot de invloed daarvan zal worden is afwachten, maar in sommige kiesdistricten zijn een paar honderd stemmen al genoeg om het verschil te maken.
Verslaggever Eva Wiessing dook in het strategische stemmen. Het gebeurt overal, zoals in High Peak-district:
Hoewel Johnson in het gemiddelde van alle peilingen met een voorsprong van 9 procentpunt de verkiezingen ingaat, maakt het districtenstelsel de uitslag dus toch onvoorspelbaar. En in dit kiesstelsel geldt: the winner takes all. De partij die in één van de 650 kiesdistricten de grootste wordt, pakt de zetel. De overige stemmen voor de andere partijen in het district komen te vervallen.
Om 08.00 uur Nederlandse tijd gingen de stemlokalen open, ze sluiten om 23.00 uur. Dan volgt de exitpoll, die in de afgelopen verkiezingen behoorlijk dicht bij de uitslag zat. De exitpoll is te volgen via uitslagentools en een liveblog op de NOS site en app en op NPO 1 en NPO Radio 1, vanaf 23.00 uur.
