Idee getapete banaan 'gestolen' van Nederlandse studente

Het was groot in het nieuws dit weekend: de getapete banaan van kunstenaar Maurizio Cattelan. Het kunstwerk kwam in opspraak nadat een bezoeker van de tentoonstelling de banaan in z'n mond stak.

Ook de Nederlandse studente Merel Engelman zag het nieuws voorbij komen en verbaasde zich. Niet om het voorval, maar om het kunstwerk zelf. Ze claimt namelijk het idee van een getapete banaan zelf bedacht te hebben, in 2013.

"Ik dacht jeetje, iemand gaat er vandoor met mijn idee", zegt Engelman. Ze legt uit dat ze zes jaar geleden als opdracht voor haar mbo-opleiding een persoonlijk trendboek moest maken. "Het was een boek met veel foto's door mijzelf gemaakt, waaronder een foto van een banaan op marmer getapet."

Die pagina zette ze in januari 2014 al op Instagram:

"Nooit gedacht dat een banaan me zo gek zou maken", zegt ze nu. Via sociale media probeert ze aandacht te krijgen voor haar verhaal. "Ik vind het gewoon erg dat iemand met een grote naam hiermee wegkomt", zegt ze gefrustreerd. "Dat is niet alleen nu bij mij, maar het gebeurt vaker dat kleine kunstenaars en ontwerpers door grote bedrijven de nek om worden gedraaid."

Daarom wil ze het serieus gaan aanvechten, maar zonder management weet Engelman niet goed waar ze moet beginnen. Kunstenaar Cattelan maakte meerdere banaan-kunstwerken waarvan er deze week al drie geveild werden voor bedragen tussen de 120.000 en 150.000 dollar per stuk. "Ik sta open voor zaken", schrijft Engelman in een bericht aan Cattelan.

Wat zal er gebeuren als ze het aanvecht? "Ik denk dat er niet heel veel van zal komen", zegt hoogleraar auteursrecht Dirk Visser. Het auteursrecht is opgesteld voor reproduceerbare kunst zoals een schilderij, boek of een muziekstuk, legt hij uit. Bij conceptuele kunst is het heel lastig.

"Je zou kunnen zeggen dat een banaan ook een beeldhouwwerk is, maar de banaanvorm zelf bestaat al. Dus het gaat echt puur om het idee om hem met tape ergens op te plakken, maar een idee kan niet beschermd zijn."

Om met alleen een idee ver te komen in de rechtszaal, moet het een uitgewerkt idee zijn. "Als ze een hele fruitsalade in een bepaald patroon aan de muur had gehangen, was het waarschijnlijker dat het een beschermd kunstwerk was."

Veel kans maakt Engelman dus niet, denkt Visser. Daarnaast vraagt hij zich af wat de schade is die ze wil vorderen. "Het kan natuurlijk gaan om een rectificatie, of een vorm van erkenning", zegt hij. Maar heel veel meer dan hoogstens wat reputatieschade zal de kunstenaar niet oplopen, verwacht hij.