Nieuw hoofdstuk in plagiaat-discussie: samplen mag alleen onherkenbaar
De overeenkomsten lagen er te dik bovenop, oordeelde een negenkoppige jury: Dark Horse van Katy Perry lijkt te veel op een nummer van een christelijke rapper. Daarmee maakt de zangeres zich schuldig aan plagiaat. Ook Pharrell Williams, Mark Ronson en Coldplay werden de afgelopen jaren beschuldigd van het plagiëren van muziek.
Maar hoe zit het met het gebruiken van heel korte fragmentjes, zogeheten samples? Daarover voert Kraftwerk al twintig jaar rechtszaken tegen de producenten van het popliedje Nur Mir. Volgens de leden van de Duitse elektrogroep wordt een stukje van 2 seconden uit hun nummer Metall auf Metall zonder toestemming gebruikt in het nummer van Sabrina Setlur. Het Europees Hof van Justitie heeft Kraftwerk nu deels gelijk gegeven.
Volgens het hof mag muziek 'samplen' alleen als er toestemming voor is gegeven, behalve wanneer het fragment zo wordt veranderd dat het "voor het oor onherkenbaar" is geworden. In dat geval worden er geen auteursrechten geschonden, vindt het hof. Een Duitse rechter zal moeten oordelen of het sample in Nur Mir voldoende "onherkenbaar" is gemaakt.
Oordeel zelf. Zo klinken de bewuste klanken van Kraftwerk - Metall auf Metall uit 1977:
En zo klinkt Nur Mir, gezongen door Sabrina Setlur en geproduceerd door Moses Pelham en Martin Haas:
Nanda de Jongh, advocaat op het gebied van intellectueel eigendom, begrijpt dat Kraftwerk de juridische strijd is aangegaan. "Als je goed luistert, hoor je de overeenkomsten. Bovendien hoor je het vaker terug in het liedje dan slechts eenmaal 2 seconden", zei ze in NOS Met het Oog op Morgen.
Artistieke vrijheid
Het oordeel haalt voor een groot deel de onduidelijkheid over het gebruik van korte samples weg. Voor lange stukken muziek was het al helder dat je die niet mag overnemen zonder toestemming. Maar voor kleine stukjes niet, want er is geen wettelijke ondergrens vastgelegd.
Volgens het hof is er dus geen ondergrens en blijft een opname "hoe kort dan ook" intellectueel eigendom van de maker. Dat wordt wel lastig te bewijzen, denkt Harm Groustra van de Nederlandse auteursrechtenorganisatie Buma/Stemra. "Hoe uniek zijn twee klanken?" Advocaat De Jongh denkt dat een strikte naleving van dit oordeel kan botsen met de artistieke vrijheid.
Voor Kraftwerk is de zaak hiermee nog niet af. Na ruim twintig jaar procederen is het nu aan de Duitse rechtbank om te oordelen of het sample 'voor het oor onherkenbaar' is.
