Gewone burgers worden deeltijd-militair in Polen: 'Dit schrikt Rusland af'
Het is een koude zaterdagochtend in Goniadz, een normaal vrijwel uitgestorven stadje in het oosten van Polen. Maar deze zaterdagochtend is niet normaal: honderden soldaten marcheren over het centrale plein. De minister van Onderwijs is er, net als een aantal hoge militairen. Alles voor het nieuwste paradepaardje van het Poolse leger.
Dat is geen nieuw high-tech wapen of tank. Het zijn de militairen zelf. Ze bestaan niet uit professionele elitesoldaten, maar gewone mensen met banen als leraar of elektricien. Polen geeft de laatste jaren veel meer geld uit aan defensie, zoals de Amerikaanse president Trump vroeg. En het land zegt nu tegen andere landen, bijvoorbeeld Nederland, dat ze dat ook moeten doen.
Vandaag worden de deeltijd-militairen in het land onderdeel van de territoriale defensietroepen door trouw te zweren aan het Poolse leger. "Hopelijk gebeurt het nooit," zegt Weronika Kostieniewicz, "maar als er een oorlog komt, dan zal er paniek uitbreken. Wij zullen dan dicht bij de mensen zijn en altijd voor ze klaarstaan."
Komende week is er een NAVO-top in Londen, Dit is waarom de verdragsorganisatie onder druk staat:
In het normale leven is de goedlachse blonde vrouw van rond de dertig ingenieur, maar vanaf vandaag zal ze iedere maand één weekend trainen als militair. "Ik ben altijd gefascineerd geweest door soldaten. Zij zijn op elk moment bereid hun leven te geven voor het vaderland."
Het is in Nederland moeilijk voorstelbaar: in een plaatsje van nog geen 2000 inwoners zestig nieuwe burgersoldaten installeren. En niet alleen in Goniadz is dit weekend een beëdiging van vrijwillige soldaten, het gebeurt in nog vijf plaatsen in Polen. Het vrijwilligersleger telt inmiddels tienduizenden militairen en de kosten zijn honderden miljoenen euro's.
Het vrijwilligersleger is maar één van de investeringen die Polen de afgelopen jaren in defensie deed. De Amerikaanse president Trump hamerde er de afgelopen NAVO-toppen op dat ook Europese landen zich aan de afspraken moeten houden en 2 procent van hun bruto binnenlands product aan defensie moeten uitgeven. Polen heeft dat percentage inmiddels gehaald. Nederland zit op slechts 1,2 procent.
Damian Roszko is in het dagelijkse leven gymleraar, maar daarnaast is hij actief in het leger:
"Ik vind het treurig dat Nederland veel minder uitgeeft dan we hadden afgesproken," zegt parlementslid Bartosz Kownacki van regeringspartij PiS. "Ergens begrijp ik het wel. Zij hebben die nare ervaring niet van Russische en Sovjet-bezetting. Wij hebben die ervaring wel en daarom zijn we banger. West-Europese landen denken dat de bedreiging niet zo serieus is. Maar dat is een fout."
Trouwe bondgenoot
Trump zal komende week op de NAVO-top in Londen een medestander vinden in de Poolse regering. Premier Morawiecki reageerde deze maand kritisch op uitspraken van de Franse president Macron, die in een interview met The Economist stelde dat de NAVO hersendood is. Als dat al zo is, zei Morawiecki, wiens schuld is dat dan? Die van Amerika, of van landen als Frankrijk die niet genoeg geld uitgeven aan defensie?
Zo heeft Trump een trouwe bondgenoot gekregen. Als ondersteuning sturen de Verenigde Staten steeds meer Amerikaanse militairen naar Polen. En het land biedt in ruil aan een 'Fort Trump' te bouwen, een grote Amerikaanse basis.
Als de lokale bevolking bewapend is, zal een agressor zich wel drie keer bedenken voordat hij zo'n gebied bezet
In Goniadz, niet eens zo ver van de grens met Rusland, houden ze alleen al daarom vertrouwen in het bondgenootschap. Maar, zegt één van de toeschouwers bij de ceremonie: "Je eigen leger is altijd nodig. Reken niet te veel op je bondgenoten. Want soms helpen die, soms ook niet."
Het vrijwilligersdeel van het Poolse leger zal, mocht het ooit tot een inval komen, geen deuk in een pakje boter slaan tegen het grote Russische leger. Dat geeft iedereen die erbij betrokken is wel toe.
Toch bewijzen de vrijwilligers nu al hun nut, zegt parlementslid Kownacki. "Het zal Rusland afschrikken." Het vrijwilligersleger kan als een guerrillamacht functioneren na een inval. "Als de lokale bevolking bewapend is, het terrein goed kent en kan communiceren, dan zal een agressor zich wel drie keer bedenken voordat hij zo'n gebied bezet."
