Vrouwelijke filmregisseurs: 'Nieuwe balans nodig op witte doek'

• Stijn de Vries

  redacteur Online

De filmwereld wordt gedomineerd door mannen, maar steeds vaker zijn er films van vrouwelijke regisseurs te zien. Om hen te eren heeft BBC een lijst met de honderd beste films, gemaakt door vrouwen, gepubliceerd.

Dat werd tijd, vonden ze bij de Britse zender. Toen de BBC in 2016 voor een andere lijst vroeg naar de honderd beste films van de 21ste eeuw, zaten daar maar 12 films van vrouwelijke regisseurs bij. Geen van die films haalde de top 20. Dat moest anders en daarom worden vrouwelijke makers dit jaar geëerd voor hun meesterwerken op het witte doek.

Voor de lijst mochten 368 filmexperts uit 84 landen stemmen op hun favoriete film, gemaakt door een vrouw. Elke ondervraagde gaf tien opties door, waarna deze werden gerangschikt tot een lijst met de honderd beste films.

"Deze films laten de kracht, creativiteit en diversiteit van vrouwelijke filmmakers zien", zegt de BBC.

Waarom lijken vrouwen in de filmindustrie nu, meer dan ooit, een podium te krijgen? Tijdens Oprah Winfrey's speech bij de Golden Globes vorig jaar maakte ze duidelijk dat, na een jaar vol #MeToo-beschuldigingen in Hollywood, een nieuw tijdperk is aangebroken voor vrouwen in de filmindustrie.

"Vrouwen hebben jarenlange misbruik en aanrandingen doorstaan omdat ze kinderen moesten voeden, rekeningen moesten betalen en hun dromen wilden volgen", aldus Winfrey. "Maar ik wil dat alle meisjes die dit zien weten dat er een nieuwe dag aan zal komen."

Meer bewustzijn

Documentairemaker Bibi Fadlalla denkt niet dat het #MeToo-tijdperk de reden is van de aandacht voor vrouwen in de filmindustrie. "Ik weet niet of ik dat aan #MeToo zou relateren", zegt zij. "Het is een ontwikkeling die al een aantal jaren geleden is ingezet. Er is nu wel meer bewustzijn over wie de macht heeft in de filmindustrie en hoe dat verbeterd kan worden."

De films van vrouwelijke regisseurs worden in Nederland goed ontvangen. Denk aan de indringende documentaires van Jessica Villerius, of aan Halina Reijns Instinct, waar ze lovende recensies voor kreeg. De film opende het Nederlands Film Festival en is de Nederlandse Oscar-inzending voor beste niet-Engelstalige film. De Nederlandse Harper's Bazaar doopte Reijn daarom tot Woman of the Year 2019.

Regisseur Shamira Raphaëla merkt dat steeds meer vrouwelijke filmmakers een podium krijgen. "In Nederland lopen we voorop: we hebben hier veel goede vrouwelijke regisseurs", vertelt ze.

"We zijn een stuk verder dan Amerika, waar inclusiviteit van vrouwen in Hollywood nog altijd een hot topic is. Zeker in de documentairewereld zie ik dat er steeds meer vrouwelijke regisseurs zijn. Vrouwen hebben een ander perspectief op de wereld dan mannen. De successen van films die zijn gemaakt door vrouwen onderschrijven dat ook."

"Het hoort bij de tendens van nu", vervolgt Raphaëla. "Diversiteit is in alle opzichten belangrijk: gender, afkomst en sekse spelen allemaal een rol. De witte mannelijke blik is lange tijd mainstream geweest in de filmwereld. Maar als vrouw kijk je anders naar je onderwerp. Het kan even wennen zijn dat we nu iets anders voorgeschoteld krijgen. We zitten in een periode van rechttrekken. Er is veel aandacht voor vrouwen omdat we tot een nieuwe balans moeten komen."

'Viering van vrouwelijke filmmakers'

Die balans wordt ook gezocht op andere plekken in de filmwereld. Zo werd Ann Sarnoff afgelopen zomer aangenomen als eerste vrouwelijke baas van producent Warner Bros. In het voorjaar trok Captain Marvel heel veel mensen naar de bioscoop. Het was de eerste Marvel-superheldenfilm met in de hoofdrol een vrouw en verbrak record na record.

De boodschap van de BBC-lijst is dat de vertegenwoordiging van de seksen in de filmwereld eerlijker moet worden. 'We hopen dat je net zo geïnspireerd bent door deze lijst als wij', schrijft de zender. 'Dit is een viering van de briljante verscheidenheid van vrouwelijke filmmakers.'