'Emissie-arme stallen mogelijk minder effectief', onbegrip bij boeren
Francien Yntema
Redacteur Wetenschap
Stallen waarin boeren maatregelen hebben getroffen om minder ammoniak uit te stoten, werken niet altijd zo goed als verwacht. Dat blijkt uit de CBS-publicatie 'stikstofverlies uit opgeslagen mest.' Het CBS benadrukt dat het gaat om een experimenteel onderzoek.
In het onderzoek zijn metingen en modellen naast elkaar gelegd. Er is gekeken hoeveel stikstof er in mest-monsters zit en dat is met een internationaal rekenmodel vergeleken. Toen het CBS die cijfers naast elkaar legde, bleek dat er minder stikstof in de mest zat dan de rekenmodellen voorspellen.
Volgens het CBS kan dat betekenen dat stikstof uit de mest in de lucht terecht is gekomen in de vorm van schadelijke verbindingen zoals ammoniak. Maar zeker is dat niet. Er kan bijvoorbeeld ook niet-schadelijk stikstofgas ontstaan, waaruit onze lucht voor ongeveer 80 procent bestaat. Volgens het CBS is er dus meer onderzoek nodig.
Het rapport roept grote vragen op bij boeren die bijvoorbeeld zuiveringssystemen als luchtwassers hebben of die de plas en poep van het vee gescheiden opvangen. Zij zeggen dat dat wel degelijk leidt tot minder ammoniak-uitstoot en hebben vaak tienduizenden euro's geïnvesteerd in moderne stalsystemen.
Technische maatregelen
"De maatregelen die boeren hebben getroffen, leveren te weinig resultaat op", zegt onderzoeker Nico Ogink van de Wageningen Universiteit. "Ik ben er nog steeds van overtuigd dat die technieken kunnen bijdragen aan het oplossen van de stikstofcrisis, maar we moeten ons meer richten op de manier waarop deze innovaties in de praktijk worden gebruikt."
Daarnaast komt het voor dat fabrikanten van milieubesparende maatregelen voor stikstofuitstoot hun producten rooskleuriger voorstellen dan ze in de praktijk zijn.
Onbegrip en onrust bij boeren
Veehouder Stefan Bekkers begrijpt niks van de resultaten van het onderzoek. Zijn bedrijf met 1400 vleeskalveren heeft een luchtwasser, waardoor lucht uit de stal wordt gezogen en gezuiverd. "Het systeem reduceert 95 procent van alle ammoniak en dan wordt de lucht gezuiverd weer naar buiten geblazen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal.
Onderzoeker Ogink zegt dat deze publicatie niet over luchtwassers gaat, maar over maatregelen die moeten voorkómen dat er ammoniak ontstaat. Denk daarbij aan het drogen van mest, het verminderen van het mestoppervlak en het vervangen van roosters waar het vee op staat door dichte vloeren.
Extra onderzoek nodig
Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van LNV. Een woordvoerder van minister Schouten benadrukt dat het positief is dat er minder stikstof via mest in de bodem terechtkomt. Dat is vooral gunstig voor drinkwater. Bovendien blijkt volgens LNV uit wetenschappelijk onderzoek van de Wageningen Universiteit dat nieuwe staltechnieken wel effect hebben als zij op de juiste wijze worden toegepast.
Het kabinet zit met de stikstofcrisis in zijn maag. Duizenden bouwprojecten liggen stil na een uitspraak van de Raad van State en boerenbedrijven weten ook niet waar ze aan toe zijn. Het kabinet maakt volgende week bekend welke maatregelen het neemt om onder meer de bouw vlot te trekken. Boven de markt hangen bijvoorbeeld een verlaging van de maximumsnelheid op de snelweg en het bijmengen van enzymen in veevoer.
Stikstofcrisis blijft voortbestaan
Voor de actuele stikstofcrisis maakt deze publicatie van het CBS weinig verschil, stelt Wim de Vries, hoogleraar integrale stikstof-effect-analyse aan de Wageningen Universiteit en een van de experts die is geraadpleegd door de commissie Remkes.
"Het RIVM meet hoeveel stikstofverbindingen er in natuurgebieden terecht komen en aan die metingen verandert nu niets", zegt De Vries. "Kern van het probleem blijft dat er te veel in de natuur terechtkomt en dat dat minder moet. Juridisch gezien geldt nu: pas als er daling is zijn er vergunningen in de bouw mogelijk. Dat zal zo blijven."
Ook nuanceert De Vries het beeld dat de boeren nu veel meer verantwoordelijkheid dragen voor de stikstofcrisis dan gedacht. "In het rapport van Remkes staat dat de landbouw verantwoordelijk is voor 46 procent van de stikstof die in natuurgebieden terechtkomt. Het gaat dan vooral om ammoniak. Uit de CBS-cijfers blijkt nu dat er meer stikstof uit mest ontsnapt dan modellen voorspellen. Het gaat daarbij echter niet alleen om het schadelijke ammoniak, maar ook om bijvoorbeeld onschadelijk stikstofgas."
De Vries schat dat de bijdrage die de landbouw levert aan stikstof in natuurgebieden daardoor mogelijk met een paar procent stijgt.
